Тываның кол санитар эмчизи Людмила Салчак, апрель 1-де эрткен парлалга конференциязында, чаа коронавирус халдавырын киирип, таратпас дээш чорудуп турар хемчеглерниң дугайында чугаалаан:
- Халдавырның калбаа-биле дүрген нептерээнин болдурбас дээш, бир метрден ырак турар социал дистанция хемчээлин санитар-эпидемиологтуг хемчеглер комплекизинде киирген. Чөдүл, агаар-биле халдаар инфекцияларга ол дыка дээштиг арга. “Социал дистанция стикерлери” деп адаар көрүп билип алыр стикерлер-биле кайы хире ыракка турарын айтыр. Садыглаашкын, хөй-ниитиниң чемненилге, ачы-дуза адырында бүдүрүлгелерге келген кижилерге ол дыка дузалыг. Ынчангаш эрткен неделяда хөй-ниити чемненилгезинде, ачы-дуза чедирилгезинде бүдүрүлгелерниң удуртукчулары-биле ол планда ажылдап эгелээн бис. Удуртукчулар ындыг көргүзүг стикерлерин бүдүрүлгелеринге салып эгелээр ужурлуг.
Садыг черлеринден аңгыда, хөй-ниити чемненилгезиниң, ачы-дуза чедирилгезиниң шупту бүдүрүлгелери бо хүнден ажылын түр үеде соксаткан. Аарыгның дүрген нептерээрин болдурбас дээш, аарып болур хире кадык болгаш аарыг кижилерни аңгылаары-биле, боттары камгаланып аңгыланырының тускай чурумун киирген.
Карантин чурумун хажыт чокка сагыыр херек. РФ-тиң Административтиг чурум үрээшкиннериниң дугайында хоойлунуң 6.3 чүүлү езугаар, ол чурумну сагып турарынга хайгааралды чорудар кылдыр полиция, иштики херектер болгаш Росхереглелхайгааралдың ажылдакчыларга даалганы онааган. Бо хонуктарда санкциялар шыңгыыраан. Бөгүн-даарта, КоАП-тың 6.3 чүүлүнче санкцияларны шыңгыыраткан өскерилгелерни киирер. Хамааты кижи карантин чурумун үрээр болза, 15-тен 40 муң, албан-хаакчылар 50-ден 150 муң, юридиктиг черлер 200-тен 500 муң рубльга
торгаадыр. Ону катап база хажыдар болза, ол түңнер ийи катап көвүдей бээр. Бүрүнү-биле аңгыланып камгаланыр чурумнуң негелделерин хажыт чокка сагызын дээш, ындыг шыңгыы санкцияларны киирген ол. Ол ажылды организастап, эчизинге чедирзин дээш, корум-чурум тудар база тус чер бот-башкарылга органнарынга контрольду хүлээндирген.
Бирги хереглел барааннарының, аъш-чем аймааның садыглары, аптека, аптека пунктулары, зоосадыглар, чурттакчы чонга ачы-дуза чедирер хөй-ниитиниң чемненилге черлеринге ажылдаарын чөпшээрээн.
Чараштаныр салоннар, уруглар ойнаар төптер, компьютер залдары, уруглар ойнаар өрээлдер дээн ышкаш ачы-дуза чедирилге ажылдарын соксаткан. Хөй кижилер чыглыр хемчеглерни хораан. Ол ышкаш чаа коронавирус халдавырын нептередип, тарадырын кичээндирер дээн немелде хемчеглерге немей, культура-массалыг, спортчу хемчеглерни бөгүнде шуут хораан.
Республика штавы бүдүрүлгелерге болгаш организацияларга дезинфекция ажылдарын чорударын хүлээндирип турар. Ону удуртукчуларга дамчыткан болгаш, бөгүнден ону хынаар, хайгаараар ажылдар эгелээн. Росхереглелхайгааралдың ажылдакчылары дүүнден эгелеп, лицензия бээр албанның, полиция, Кызыл хоорай чагырга ажылдакчылары-биле кады рейди хыналдаларынче үнген. Хынаан черлериниң ийизинге онааштыр 90 хонукта ажылын соксадыр дугайында негелдени судче киирген. Бөгүн база удуртукчуларга, юридиктиг черлерге, хуу сайгарлыкчыларга хамаарыштыр рейд хыналдалары уламчылаар.
- Кандыг материалдыг харыысалгага онаажып болурул?
- Ажыл-чорудулгазын соксадыр дугайында шиитпирни суд база суд органнары үндүрер. 90 хонук дээрге шыңгыы хемчег болур. А кажан торгаал санкцияларын күштелдирер хоойлу хүлээп алдынган соонда, административтиг чурум үрээшкининиң дугайында протоколду долдуруп,
ону Росхереглелхайгааралдың эргелелинде административтиг комиссияга сайгарып көөр.
- А хөй-ниити транспорту...
- Хөй-ниити транспортунга дистанцияны сагыыр негелде бар. Кижилерниң аразы бир метр чартык хире ырак турар ужурлуг. Ону албан сагыыр. Социал дистанцияның көскү стикерлерин чыпшырып алырын удуртукчуларга саналдап турар бис. Чаа чурумче кирери берге болбайн аан. Ындыг болзажок, ону каяа-даа сагыыр апаар. Ол дээрге кижилерниң кадыкшыл айтырыы-дыр.
ТР-ниң Чазааның парлалга албаны
- Халдавырның калбаа-биле дүрген нептерээнин болдурбас дээш, бир метрден ырак турар социал дистанция хемчээлин санитар-эпидемиологтуг хемчеглер комплекизинде киирген. Чөдүл, агаар-биле халдаар инфекцияларга ол дыка дээштиг арга. “Социал дистанция стикерлери” деп адаар көрүп билип алыр стикерлер-биле кайы хире ыракка турарын айтыр. Садыглаашкын, хөй-ниитиниң чемненилге, ачы-дуза адырында бүдүрүлгелерге келген кижилерге ол дыка дузалыг. Ынчангаш эрткен неделяда хөй-ниити чемненилгезинде, ачы-дуза чедирилгезинде бүдүрүлгелерниң удуртукчулары-биле ол планда ажылдап эгелээн бис. Удуртукчулар ындыг көргүзүг стикерлерин бүдүрүлгелеринге салып эгелээр ужурлуг.
Садыг черлеринден аңгыда, хөй-ниити чемненилгезиниң, ачы-дуза чедирилгезиниң шупту бүдүрүлгелери бо хүнден ажылын түр үеде соксаткан. Аарыгның дүрген нептерээрин болдурбас дээш, аарып болур хире кадык болгаш аарыг кижилерни аңгылаары-биле, боттары камгаланып аңгыланырының тускай чурумун киирген.
Карантин чурумун хажыт чокка сагыыр херек. РФ-тиң Административтиг чурум үрээшкиннериниң дугайында хоойлунуң 6.3 чүүлү езугаар, ол чурумну сагып турарынга хайгааралды чорудар кылдыр полиция, иштики херектер болгаш Росхереглелхайгааралдың ажылдакчыларга даалганы онааган. Бо хонуктарда санкциялар шыңгыыраан. Бөгүн-даарта, КоАП-тың 6.3 чүүлүнче санкцияларны шыңгыыраткан өскерилгелерни киирер. Хамааты кижи карантин чурумун үрээр болза, 15-тен 40 муң, албан-хаакчылар 50-ден 150 муң, юридиктиг черлер 200-тен 500 муң рубльга
торгаадыр. Ону катап база хажыдар болза, ол түңнер ийи катап көвүдей бээр. Бүрүнү-биле аңгыланып камгаланыр чурумнуң негелделерин хажыт чокка сагызын дээш, ындыг шыңгыы санкцияларны киирген ол. Ол ажылды организастап, эчизинге чедирзин дээш, корум-чурум тудар база тус чер бот-башкарылга органнарынга контрольду хүлээндирген.
Бирги хереглел барааннарының, аъш-чем аймааның садыглары, аптека, аптека пунктулары, зоосадыглар, чурттакчы чонга ачы-дуза чедирер хөй-ниитиниң чемненилге черлеринге ажылдаарын чөпшээрээн.
Чараштаныр салоннар, уруглар ойнаар төптер, компьютер залдары, уруглар ойнаар өрээлдер дээн ышкаш ачы-дуза чедирилге ажылдарын соксаткан. Хөй кижилер чыглыр хемчеглерни хораан. Ол ышкаш чаа коронавирус халдавырын нептередип, тарадырын кичээндирер дээн немелде хемчеглерге немей, культура-массалыг, спортчу хемчеглерни бөгүнде шуут хораан.
Республика штавы бүдүрүлгелерге болгаш организацияларга дезинфекция ажылдарын чорударын хүлээндирип турар. Ону удуртукчуларга дамчыткан болгаш, бөгүнден ону хынаар, хайгаараар ажылдар эгелээн. Росхереглелхайгааралдың ажылдакчылары дүүнден эгелеп, лицензия бээр албанның, полиция, Кызыл хоорай чагырга ажылдакчылары-биле кады рейди хыналдаларынче үнген. Хынаан черлериниң ийизинге онааштыр 90 хонукта ажылын соксадыр дугайында негелдени судче киирген. Бөгүн база удуртукчуларга, юридиктиг черлерге, хуу сайгарлыкчыларга хамаарыштыр рейд хыналдалары уламчылаар.
- Кандыг материалдыг харыысалгага онаажып болурул?
- Ажыл-чорудулгазын соксадыр дугайында шиитпирни суд база суд органнары үндүрер. 90 хонук дээрге шыңгыы хемчег болур. А кажан торгаал санкцияларын күштелдирер хоойлу хүлээп алдынган соонда, административтиг чурум үрээшкининиң дугайында протоколду долдуруп,
ону Росхереглелхайгааралдың эргелелинде административтиг комиссияга сайгарып көөр.
- А хөй-ниити транспорту...
- Хөй-ниити транспортунга дистанцияны сагыыр негелде бар. Кижилерниң аразы бир метр чартык хире ырак турар ужурлуг. Ону албан сагыыр. Социал дистанцияның көскү стикерлерин чыпшырып алырын удуртукчуларга саналдап турар бис. Чаа чурумче кирери берге болбайн аан. Ындыг болзажок, ону каяа-даа сагыыр апаар. Ол дээрге кижилерниң кадыкшыл айтырыы-дыр.
ТР-ниң Чазааның парлалга албаны