Алдын күс – мөңгүн назын

Улуг-Хем кожууннуң К-Э. Кудажы аттыг төп ном саңынга улуг назынныглар хүнүнге тураскааткан «Алдын күс – мөңгүн назын» деп байырлал болуп эрткен. Ук хемчегниң хүндүлүг аалчылары – кожууннуң ном саңнарынга аңгы-аңгы чылдарда ажылдап чораан хоочуннар.

Кежээни Улуг-Хем кожууннуң төпчүттүнген ном саңының удуртукчузу Н. С. Балчий ажыдып, суй-белектерни хоочуннарга сунган.

– Байырлыг ажыдыышкынның соонда хоорай, суурларывысты боттарының күш-ажылы-биле сайзырадып чораан, амгы үеде бистиң аравыста чок хоочуннарның чырык адынга тураскаадып кажыыдал минутазын чарлап, сактыышкынны кылган.

Хундүлуг дыштанылгада-даа болза хоочуннарывыс бөгүн база амыдырал-чуртталгадан хоорулчак эвес. Мал-маган тудуп, ногаа-чимис тарып, дааранып, аргыттынып, анаа черле олурбастар. Хоочуннарның дузаан, аргаан, даараан ажылдары-биле дериттинген делгелгелерни хемчегниң киржикчилери аажок сонуургап көрген.

Бистиң хоочуннарывыс хөй-ниити организацияларының ажыл-херектеринге киржип, аныяктарның ада-чуртчу кижизидилгезинге үлүүн киирип, чогаадыкчы чорукка хандыкшып чоруурлар. С.Д. Сувак (Эйлиг-Хем), Г.Т. Лама (Иштии-Хем) боттарының төрээн чурт, өг-бүле темазынга бижээн шүлүктерин номчуп, кежээни улам каастаан. Хөгжүмнүг байыр-биле төп ном саңының аныяк библиотекары С.Ч. Сат кежээниң ыры-самныг кезээн ажыткан.

Хөй төөгүлуг болуушкуннарның херечилери болуп, хоочуннарывыс төрээн кожууннуң болгаш республиканың сайзыралынга бүгү күжун кииргеннер. Олар сүт-бараан фермаларынче, малчын одарларже, хову-шөлдерже үнуп, ном делгелгелерин, ыыткыр номчулгаларны, ном сайгарылгаларын кылып турганнар. Ажылчын холдар чедишпейн баарга сакманчиктеп, саанчылап, тараа, картофель ажаалдазынга киржип, ажылдап чораанын сактып чугаалап, аныяк-өскенге чагыг-сүмезин бергеннер – деп, К-Э.К. Кудажы аттыг төп ном саңының методиктиг килдистиң эргелекчизи С. Тарыймаа дыңнадып турар.

Кежээниң оюн-тоглаалыг кезээн кожууннуң бичии уруглар төп ном саңының библиотекарлары А. Ш. Допчун-оол, А.К. Тулуш эрттирген. Хоочуннар аныяк үезиниң тыва, орус ырыларын ырлап, мөөрейлерге киржип дыштанганнар. Олар хөглүг-баштак мөөрейлерге киржип, идекпейлиг киришкен.