Тывада мал-маганны демдектеп, бүрүткээр ажылдар кидин түлүк. Бай-Тайга кожуунда ветеринарлыг федералдыг күрүнениң информация системазының «Хорриот» деп кезээнге бода болгаш шээр малды бүрүткедир талазы-биле ажыл уламчылап турарын чагырга чери дыңнаткан.
Бо хүннерде кожууннуң ветеринарлыг хыналда специалистери болгаш кодээ ажыл-агый эргелелиниң ажылдакчылары малчыннарның кышкы турлагларын кезип турар.
Мал эмчилери бүрүткелди халас кылып турар. Россияда эпизоотиктиг байдалды турумчударынга ол чугула херек. Мал тудуп турар чон азырап чоруур малын, күрүне бүрүткелге тургузары албан.
Росстаттың медээзи-биле алырга, бөгүн системада Тываның бода малының 56 хуузу, азы 107 муң ажыг баш мал бүрүткеттинген. Шээр малдың 24 хуузу, азы 238 муң ажыг баш. Чыл төнчүзүнге чедир Тывада бода малдың 100 хуузун, ол ышкаш хаван болгаш куштарның, шээр малдың 20 хуузун системаже киирер ужурлуг.
Мөңгүн-Тайга кожууннуң ажыл-агыйларында улуг бода малдың баш санын демдегледири доозулган. Барыын-Хемчик, Чөөн-Хемчик, Каа-Хем, Бии-Хем, Таңды, Тере-Хөл, Чеди-Хөл, Эрзин кожууннарда база Кызыл хоорайда улуг бода малдың 90 хире хуузу бүрүткеттинген.
Кызыл биле Мөңгүн-Тайга кожууннарда шээр малды санаарын бүрүнү-биле дооскан. Сүт-Хөл кожуунда база Кызылда хаван баштарын санаан-даа болза, ниитизи-биле республикада хаваннарның эвээш кезии санаттынган, ынчангаш хаваннарның 13 хуузу, азырал куштарның чүгле 5 хуузун демдектээн.
Малчыннар малын садар дивейн, боттарының хереглелинге-даа азырап өстүрүп турар болза, күрүне бүрүткелинге тургузары албан. Ол чурумну үрээр болза, кижилерни 3 муң рубль чедир, юридиктиг черлерни 60 хонук чедир ажыл-чорудулгазын тургуспушаан, 20 муң рубль чедир акшага торгаар.
