Чаа чылдың дыштаныр хонуктарында корум-чурум камгалаар органнар болгаш улусчу дружиналар чурттакчы чоннуң амыр-дыжын камгалаан. 2024 чылдың декабрь 29-тан 2025 чылдың январь 8-ке чедир, республикада Чаа чыл болгаш Рождество байырлалдарында Тываның хоорай, суурларынга амыр-тайбың болуп, хөй-ниити корум-чурумун хандырарынга корум-чурум камгалакчылары-биле кады ийи чартык муң ажыг кижи киришкен. Улусчу эки турачылар кылдыр бүрүткеттинген 1054 дружинниктер база аңгы-аңгы организацияларның болгаш хөй-ниити каттыжыышкыннарының 1504 төлээлери корум-чурумну туткан. Рейд бөлүктери муң ажыг транспорт аймаан ажыглаан.
ТР-ниң Чазак Даргазының оралакчызы Айдыс Сынаа Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгга байырлалдар үезинде хөй-ниитиниң корум-чурумун хандырган ажылдың түңнелдерин илеткээн. Ооң дыңнатканы-биле алырга, улусчу дружиналар дузазы-биле беш муң ажыг аңгы-аңгы объектини хынаан.
Оон аңгыда дружинниктер ооң мурнунда шииттирип чораан, ол ышкаш административтиг хайгааралда болгаш аңгы-аңгы даңзыда турар 359 хамаатыны хынап четкен. Назы четпээннер херектериниң болгаш оларның эргелерин камгалаар комиссияда бүрүткеттинген 1412 өг-бүлени болгаш назы четпээннерни хынаан.
Корум-чурум камгалаар органнарның сайгарылгазындан көөрге, Кызыл, Бай-Тайга, Бии-Хем, Чөөн-Хемчик, Тес-Хем, Улуг-Хем кожууннарда болгаш Ак-Довурак хоорайга Чаа чылдың дыштаныр хонуктары дүшкүүрлүг эрткен. Эрткен чылдың түңнелдеринден алырга, шупту муниципалдыг тургузугларда кем-херек үүлгедиишкиннериниң көвүдээни демдеглеттинген.
Арага ишкениниң уржуундан, аар болгаш онза аар кем-херектер саны көвүдээн деп, Айдыс Сынаа дыңнаткан.
Эки турачы улусчу дружиналар кежигүннериниң болгаш Лицензия албанының киржилгези-биле 277 садыг объектизиниң хоойлу негелделерин күүседип турарын хынаан. Ооң түңнелинде, арага аймаан хоойлуга удур саткан 27 таварылга илереттинген. Байырлалдар бүдүүзүнде республикаже хөй арага сөөртүлгезин шуут болдурбазы-биле, декабрь 10-дан «Барьер» деп оперативтиг-профилактиктиг хемчегни организастааны демдеглеттинген. Ол бүгү ажылдарның түңнелинде 14 муң ажыг литр ажыг чажыт араганы хавырган. Шупту чурум хажыдыкчыларын административтиг харыысалгага онааган.
Республиканың хоорайларының кудумчуларындан эзирик чораан 761 хамаатыны тускай албан черлеринче чедирген. Сергедир черлерже кирген кижилерниң саны-биле Кызыл хоорай эң хөй – 615 хамааты, Шагаан-Арыгда – 65, Ак-Довуракта – 81 кижи.
Орук-хайгыыл албанының ажылдакчылары байырлал хүннеринде 1369 автомашинаны хынап, орук шимчээшкининиң дүрүмнерин хажытканы дээш 283 протоколду тургускан.
Байырлалдар үезинде болган болуушкуннарның сайгарылгазының түңнелдеринге даянып, республиканың муниципалдыг тургузугларының удуртулгазынга чоокку айларда шупту чурттакчылыг черлерге хамаатылар чыыжын организастаарын айтып, аңаа ИТ-мегелээшкиннер болгаш орук-транспорт болуушкуннарынга удур профилактиктиг айтырыгларны сайгарып чугаалажыр болган.
Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның даалгазы-биле, эрткен чылда кем-херек үүлгедиишкининиң байдалын чугаалажып, 2025 чылда сорулгаларны салган хурал бо чоокку хүннерде чазакка болур. Белеткел үезинде, кем-херек үүлгедиишкиннери хөй бүрүткеттинген кожууннарже онза кичээнгейни угландырып, ооң көвүдээниниң чылдагааннарын сайгарып, байдалды экижидер хемчеглерни саналдаарын сүмелээн. Тываның Баштыңы өске регионнарның кем-херек үүлгедии-биле демиселде дээштиг арга-дуржулгазын өөренип көөрүн база профилактика хемчеглерин сайзыраңгайжыдар санал-оналдарны белеткээрин дааскан.
Владислав Ховалыг муниципалдыг тургузугларның кем-херек үүлгедиишкиннерин болдурбас база оларга удур үре-түңнелдиг ажылдаанын шаңнаар сорулга-биле, Чаа чылдың дыштаныр хүннеринде өлүм-чидим болгаш кем-херек үүлгедиишкиннери эң эвээш демдеглеттинген черлерни рейтингилээр арга-хевирни ажылдап кылырын чазак аппарадынга дааскан. Рейтингиниң критерийлеринге чонну дыштанылгаже хаара тутканын база айтыр. Тываның Баштыңының эгелээшкини-биле, шак ындыг рейтингини келир чылдан эгелээр.
