Дмитрий Дамба-Даржааның чүс харлаанынга тураскааткан ужуражылга

А. С. Пушкин аттыг Национал ном саңының чурт-шинчилел чогаалының болгаш национал библиография килдизиниң ажылдакчылары, тыва театрның баштайгы артистериниң бирээзи Дмитрий Дамба-Даржааның 100 харлаанынга тураскааткан ужуражылганы эрттиргенин ном саңы дыңнаткан.

Ужуражылгага республиканың культуразының хоочуннары, Кызылдың уран чүүл колледжизиниң сургуулдары, Тываның гуманитарлыг болгаш социал-экономиктиг тускай шинчилелдер институдунуң чогаал эртемдени В. С. Салчак, РФ-ниң культуразының алдарлыг артизи, ТР-ниң улустуң артизи А. Ш.-Д. Куулар, Хайыракан сумузунуң культура одааның удуртукчузу С. С. Сотпа база артистиң чоок төрелдери киришкен. Чалаткан аалчылар Д. Д. Дамба-Даржааның дугайында солун сактыышкыннарны чугаалаан.
Д. Д. Дамба-Даржааның ырлап турар үнүн, «Ак-көк хемниң кижилери» деп кинода хүрежип турар үзүндүзүн аалчылар магадап көрген. Кино 1959 чылда үнген, ынчангаш 2024 чылда 65 чыл болуп турар. Ужуражылга келген аалчыларга солун болуп эрткен.

Дмитрий Давааевич 1924 чылдың декабрь 22-де Улуг-Хем кожууннуң Хайыракан суурга төрүттүнген. 1945 чылда театр училищезин дооскан. Д. Дамба-Даржаа Тываның хөгжүм-шии театрынга 1951-1985 чылдарда ажылдап чораан.

Театрга ажылдап турган үелеринде ол хөй овур-хевирлерни ойнап күүсеткен. Чижээ: «Эш, директор» деп шииде агроном – Түлүштү, «Самбажыкта» –Дажымбаны, «Дөңгүр-оолда» – Чедендейни, «Чүгленген күзелде» – Байыр-оолду, «Хайыран ботта» – Кенден-Хуурактың дээш, оон-даа өске рольдарны көрүкчүлерге уттундурбас, солун кылдыр ойнаан. Ол чүгле театр артизи эвес, тендии каргыраалаар, хөөмейлээр база хүрежир чораан.

Д. Дамба-Даржааның 1958 чылда бүдүн Эвилелдиң «Аялга» үн бижидер черинге «Артыы-Сайыр» деп каргыраалап турар үнүн тырттырган. Каргырааның күүселдезин 2014 чылда үнген «Тываның аялгалыг аас чогаалының коллекциязы» деп чыындыдан дыңнап болур.

Уран чүүлге болгаш тыва театрның ажылынга киирген ачы-хавыяазы дээш, Д. Д. Дамба-Даржааны каш-даа удаа ажылчын чоннуң область Совединиң депутадынга соңгуттурган. РСФСР-ниң болгаш Тыва АССР-ниң Дээди Совединиң Хүндүлүг бижиктериниң эдилекчизи. ССРЭ-ниң культура яамызының «Шылгараңгай күш-ажылы дээш» деп юбилейлиг хөрек демдээниң эдилекчизи.

1991 чылда өскен төрээн чери Улуг-Хем кожууннуң Хайыракан сумузунуң культура одаан ооң адын мөңгежидери-биле адаан.