Тываның, Хакасияның болгаш Красноярск крайның баштыңнары Россия, Моол болгаш Барыын Кыдат аразынга Төп-Евразийжи транспорт коридорун тударынга экономиктиг үндезинни кылырынга кады ажылдаарын “Эчис сорулгалыг шинчилелдер төвү” фонд-биле дугуржуп алганнар. Енисей Сибириниң регионнарының болгаш Эчис сорулгалыг шинчилелдер төвүнүң удуртукчулары улуг хемчээлдиг төлевилелди суртаалдаарынга кады ажылдажылганы меморандум-биле быжыглап, аңаа атты салыр.
2023 чылдың октябрьда Красноярск крайның болгаш Сибирьниң ниити хөгжүлдезиниң талазы-биле болуп эрткен хуралга РФ-тиң Президентизи Владимир Путин Төп-Евразийжи транспорт коридору төлевилелдиң экономиктиг үре-түңнелинге үнелелди белеткээр даалганы бергенин сагындыраал. Россияның демир-оруктарының баарын талазында чүъктү эжээжедири-биле Тываны таварты Моолче, Кыдатче немелде орукту ажыдар аргазын көрүп турар. Транссибирь демир-оруундан Барыын Кыдатче эң кыска оруктарның бирээзи ол апаары билдингир. Оон аңгыда, эксперттер Енисейни дургаар Соңгу далай оруунче үнер бир арга ол деп көрүп турар.
Төп-Евразийжи транспорт коридорунуң төлевилели Сибирьниң элээн каш регионнарынга ажыктыг талалары хөй болгаш сонуурганчыг болза-даа, тускай мергежилдиглер аңгы-аңгы талаларындан ам-даа өөренип көөрүн ужуражылганың киржикчилери демдеглээннер. Чижээ, Моол-биле кызыгаарга чедир болгаш оон ыңай демир-орук тудуунуң маршрудунга энергетика инфратургузуунуң талазы-биле айтырыглар бар. Моол биле Кыдаттың коридор тудуунга дээш, оон-даа өске-даа айтырыгларга туружу тодаргай эвес. Ынчангаш Президент ол төлевилел-биле ооң соонда ажылдаарының боттандырылгазын тодарадыр даалганы берген.
Эчис сорулгалыг шинчилелдер төвү-биле дугуржулга Моол болгаш Барыын Кыдат таварты Төп-Евразийжи транспорт коридорунуң техниктиг-экономиктиг барымдаазын ажылдап кылырын база төлевилелди боттандырарынга боттуг партнерларны дилээрин көрген. Ынчангаш дөрт таланың төлээлеринден каттышкан ажылчын бөлүктү тургускаш, чылда эвээш дизе чаңгыс катап чыглыр ужурлуг.
Эчис сорулгалыг шинчилелдер төвү дээрге “Экономиканың дээди школазы” күрүне университединиң, Россияның Эртемнер академиязының Улус ажыл-агый санаашкын институдунуң, РФ-тиң Чазааның чанында хоойлужудулга болгаш деңнелгелиг эрге-хоойлу институдунуң, РФ-тиң Чазааның чанында Экономиктиг чаартылгаларның ажылчын төвүнүң, Экономиктиг сайгарылга институдунуң тургусканы коммерцияга хамаарышпас организация болур. Ол Россияның хөгжүлде эчис сорулгаларын тургусканы, ооң иштинде 2016-2024 чылдарның, оон аңгыда Владимир Путинниң соңгулда мурнунуң программазын белеткээни-биле билдингир.
Сөөлгү чылдарда фонд регионнар-биле оларның хөгжүлдезиниң айтырыгларынга сырый харылзаалыг ажылдап турар. Ылаңгыя Эчис сорулгалыг шинчилел төвүнүң идепкейлиг киржилгези-биле Россияның улуг хөгжүлдезиниң эчис сорулгазын ажылдап кылган. Ооң кол сорулгазы – чурттакчы чоннуң чаагай чоруунга, экономиктиг хөгжүлдеге болгаш айыыл чок чоруктуң деңнелинге регионнар аразында ылгалды эвээжедири.
