Тыва дыл болгаш оон диалектеринде хой болгаш өшкүнү өске малдан аңгылап адаарынга шээр мал деп термин ажыглаттынып турар.
Хой – адыр дуюглуг, аажок сырый дыдырышсымаар дүктүг, кегженир, кыс шээр мал.
Хураган – ылым чаш хураган – шара хураган – өл-чаш хураган (тес-х.чугаазы) – хойнуң чаа төрүттүнген чаш төлү.
Дөтпе – эрте чазын азы орай күзүн төрүттүнген хураган.
Хөвээ – чудааңгы (тес-х.) – чыргалыг төрүттүнген деңгели багай, арган хураган.
Хенче хураган – хенче хураан – кенче хураан (цэнг.) – күзүн төрүттүнген, ынчангаш кыштың башкы айларында немей чемгерер хураган.
Тогду – немей төрүүр (тес-х.) – төлеге (цэнг.) – бир дугаар төрүп турар хой.
Хунан хой – шүрлең хой (тес-х.) – кунан хой (цэнг.) – ийи харлыг хой.
Дөнен хой (цэнг.) – кыжаалаң хой (тес-х.) – үш харлыг хой.
Улуг хой – сояалаң хой (тес-х.) – дөрт харлыг хой.
Чедишкен хой – чедишкен улуг хой (тес-х.) – чедишкен чоон хой (цэнг.) – беш харлыг хой.
Кырган хой (цэнг.) – чеди хардан өрү кыс хой.
Мал-маган. Тувинцы – скот – мясо. – Монография. – Ч.К. Ламажаа. Н.Д. Сувандии. Ч.Х. Санчай. Ш.Ю. Кужугет. Ш.Б. Майны. А.В. Монгуш. – Российский научный фонд. - Кызыл - 2023. – 83-84-кү арыннар.
ТР-ниң Национал архивиниң белеткээн чүүлү
