Бай-Тайга кожууннуң Кызыл-Даг сумузунга «Хүнчүгеш» уруглар сады 1965 чылда ажыттынганын ТР-ниң Өөредилге яамызы дыңнаткан.
Чээрби беш олуттуг чаштар садын Кызыл-Дагның «Тиилелге» колхозунга ажыткан. Баштайгы эргелекчизи – Тыва Республиканың алдарлыг ажылдакчызы, Тыва Республиканың Чогаалчылар эвилелиниң кежигүнү, шүлүкчү, очулдурукчу Каң-оол Чүлдүм. Ол 1965-1966 чылдарда уруглар садын удуртуп турган.
1967-1968 чылдарда Кавай Сарыг-Донгак эргелекчилеп ажылдаан.
1969 чылда Чечекмаа Сарыглар тур када эргелекчилээн.
1969-2019 чылдарда Тыва Республиканың өөредилгезиниң тергиин ажылдакчызы, Россия Федерациязының улустуң өөредилгезиниң тергиини база ниити өөредилгениң хүндүлүг ажылдакчызы Чечен Монгуш 50 чылдың нүүрүнде удуртукчулап ажылдаан.
2019 чылдан тура Олимпиада Араптан удуртуп турар.
Баштайгы кижизидикчи башкылары Раиса Салчак (Кенден), Достанмаа Тойбу-Хаа.
Ол үеде уруглар садының таваан салып, тудуп кылган тудугжулар: Шөмбүл Салчак, Шожун-оол Хертек, Сүрүн Салчак, Балчый Иргит, Чылбак-оол Салчак, Хавакчап Салчак, Болат-оол Салчак.
Амгы үеде «Хүнчүгеш» уруглар садында дөрт бөлүкте 75 чашты хаара туткан. Сес кижизидикчи башкы, ыры-хөгжүм башкызы, улуг кижизидикчи башкы, 15 ажылдакчы демниг ажылдап турарлар.
Коллектив кожууннуң хөй-ниити ажылынга болгаш спортчу хемчеглерниң доктаамал киржикчилери болгаш тиилекчилери.
Алдан чылдын нүүрүнде Кызыл-Даг сумузунуң «Хүнчүгеш» уруглар сады солун-даа, берге-даа оруктарны эртип, төөгүлүг үени эрткен. Уруглар өргээзиниң буянныг башкыларының доостурган чаштары эртем-билиглиг, эчис-соруктуг, аңгы-аңгы мергежилдиг, ачы-хавыяалыг чурттап чоруур.
