Мөге эртемден-Сергей Ондар

Биология эртемнериниң доктору, ам бо хүнде Тываның күрүне университединиң профессору, биология болгаш экология кафедразының эргелекчизи, экологтуг шинчилелдер лабораториязының удуртукчузу болуп ажылдап чоруур Сергей Ондарны хостуг хүрешке ССРЭ-ниң спорт мастеринге кандидат деп билир улус билир.

Ылаңгыя амгы үениң аныяктары, оларның аразында ооң студентилери безин, Сергей Октяевичини улуг эртемден, башкы деп билиринден аңгыда, республикага болгаш соңгаар бодунуң деңзизинге чаңгыс эвес удаа чемпионнап-даа, шаңналдыг черлер ап чораан-даа улуг мөге деп билбес чыгыы.

Школадан эгелеп-ле спортка сундулуг Сергей 1975 чылда Сүт-Хөлдүң Кара-Чыраа 8 чыл школазын дооскан соонда, улаштыр Кызылдың 2 дугаар школазынче өөренип кирип алган.

Кызылга 9-10 класска өөренип тургаш, ол хостуг хүрешке Тываның баштайгы ССРЭ-ниң спорт мастерлериниң бирээзи (тодаргайлаарга Өргелээр Ондар биле Федор Ондарның соонда 3 дугаар) Валерий Оюннуң удуртканы хостуг хүреш секциязынче барып эгелээн соонда, бодунуң деңзизинге Кызыл хоорайның, улаштыр Тываның школачылар аразынга чемпиону болган.

Школа дооскан соонда, Кызылдың педагогика институдунче өөренип кирип алгаш, Сергей Ондар хүрежин кагбаан. Хостуг хүрешке баштай студентилер, аныяктар, оон улуг улус аразынга республика чемпионаттарынга бирги, ийиги, үшкү шаңналдыг черлерден черле дүшпейн хүрежип чораан Сергей Ондарны эштери, ону спорт, хостуг хүреш шугуму-биле улаштыр ажыл-амыдыралын уламчылаар боор деп бодап турганнар.

Ол даап бодаашкыннар Сергей Ондар аныяктар аразынга Красноярск хоорайга болган эвилел чергелиг маргылдаага чемпионнап кааш, хостуг хүрешке ССРЭ-ниң спорт мастеринге кандидат нормазын күүседип каарга, күштелген.

Ынчалза-даа, бичии класстардан эгелээш сонуургаачал, хөй номчуттунар, эки өөренир, эртем-билиг сонуургаар эжи Сергей хостуг хүрешке ССРЭ-ниң спорт мастери атты чедип алырынга чаңгыс-ла базым артып каан турда, эртем ажылынче институтка өөренип тургаш-ла шымнып кире бээрге, кады хүрежип турган эштери дыка-ла хомудааннар.

Чогум Сергей Ондар ажыл-амыдыралының оруун спортче углай шилип алган турган болза, ол боду-даа, ооң өөреникчилери-даа база-ла улуг чедиишкиннерлиг болур турганы чугаажок. Ооң магадылалы- ооң кызымак чоруу, чедип алыр дээн сорулгазын албан чедип алыр соруктуу болур.

Ол боду ССРЭ-ниң спорт мастери аттыг, ооң өөреникчилериниң чедиишкиннери дээш баштайгы тренери Валерий Маадыр-оолович Оюн ышкаш Россияның алдарлыг тренери атты чаалап алган турары-даа чадавас…

Ындыг турган болза, ам бо хүнде Тыва чурттувус болгаш чонувус биология эртемнериниң доктору, профессор, бойдус камгалалы, экология талазы-биле улуг эртемден чок турар ийик бис…

Амгы үеде Сергей Октяевич Ондарның эртем-билии Тываның экономиказын улаштыр сайзырадырынга эргежок чугула болуп турар. Ылаңгыя бойдус камгалалы, экология айтырыглары ол-бо бүдүрүлгелер ажыдарда чидии-биле тургустунуп турар.

Кайы бир черден келген улустуң эвес, тус черниң эртемденнериниң шинчилелдери, тус черниң ёзу-чаңчылдарынга болгаш эртемге үндезилээн оларның шын сөзү ам бо хүннерде, ажыы-биле чугаалаарга, биске четпейн турар.

Ынчангаш Тываны улаштыр сайзырадырда мөге-эртемден Сергей Октяевич Ондар ышкаш тускай эртемниг специалистеривиске, эртемденнеривиске даянганывыс-ла кедилиг боор. Олар чери-чурттунга хора чедирер, чонга ажыы чок чүүлдерни болдурбас дээрзинге бүзүрел улуг.

Мерген КЫРГЫС

Өргелээр Ондарның архивинден чурукта- ССРЭ-ниң спорт мастери болган баштайгы тыва Өргелээр Ондар башкы мөге студентилери-биле.Оң таладан 3 дугаары Сергей Ондар.

#Эртем_билиг #Спорт #Хостуг хүреш #Эртемден_Сергей_Ондар #ТМГМедээлер #Тыва #Тывамедээ #Тывадыл #Тывамедиагрупп #Тува #Tuva #TMG #TMGNEWS #Tuvanews3