Бии-Хемниң Өөк сумузундан үш ажы-төлдүг Чаяна Куулар, Владимир Күжүгеттиң өг-бүлези чонга мал одарладыр сорулгалыг, ажыл-биле бот-хандыртынган хамаатылар кылдыр бүрүткедип, «Социал керээ» программаның акша-хөреңгизи-биле ийи аът, бир инек база аът дериин садып алган. Амгы үеде өөкчүлер-биле керээ чарып алгаш, оларның малын кадарып, акша-төгерикти ажылдап ап турар.
Көдээ черлерге бода мал болгаш аъттар автомашиналарга үстүртүп турар. Ылаңгыя федералдыг автооруктуң чанында суурлар чоогунда мал-маган-биле үскүлежиишкинден орук озал-ондаа хөй болуп турарын медээлерден номчуп турар бис. Малын хостуг кадатче үндүрүптер хамаатыларның буруузу-биле мындыг таварылгалар болуп турар. Бо байдалды чурумчудар дээш өг-бүле соцкерээни чарганы ол.
– Малды май айдан эгелээш ноябрь төнчүзүнге чедир кадарып турар бис. Кадатче үштен эвээш инек сүрер болза, 500 рубль, алдыдан көвүдээрге, 400 рубль төлээр. Ортумаа-биле кадатта 100 хире инек бар болур. Чаңгыс чер-чурттугларывыстың инектерин одарладып, суггарып, кадарып турар бис – деп, күрүне деткимчезин алган аныяктар ажылын таныштырды.
Мал кадарар ажылындан аңгыда Чаяна Куулар биле Владимир Күжүгет «Инек – чемгерикчи малым» төлевилелдиң 2018 чылдың киржикчилери. Ийи чыл болганда, олар чурум езугаар бир хунажынны төлевилелдерниң дараазында киржикчилеринге дамчыткан. Кышты хүр ажары-биле сигенни чедер кылдыр белеткеп алганнар.
Чоокта чаа оларның үш инээ ийи кыс, бир эр бызааны ээлеринге сөңнээн. Бирээзи ам төрүүр. Ниити беш инек, үш бызаалыг.
– Уругларымга сүттен ак саржаг, өреме, ээжегей кылып бээр-дир мен. Улуу 10 харлыг, ортуну 8 харлыг, хеймери 5 харлыг. Улуг оглум сагган сүттү ол-ла дораан ижеринге ынак.
Ак саржагны кылырда, эгезинде сүттү тыртып алыр. Оон өремени бичии ажыда тургузупкаш, саржаг ышкаш былгап кылып алыр. Ак саржагны соодукчуга доңуруп алгаш, кыштадыр уругларымга кадык кылып бээр-дир мен – деп, Чаяна чугаалады.
Өөк сумузунуң чагырга даргазының социал политика талазы-биле оралакчызы Чингис Оттукайның чугаалап турары-биле алырга, сумуда шупту 241 өреге бар, чурттакчы чоннуң саны 1024 кижи. Өөктүң чурттакчылары сумуда 400 хире бода малды тудуп турар.
Бии-Хем кожуунда алды чылдың дургузунда «Инек – чемгерикчи малым» төлевилел-биле хөй ажы-төлдүг болгаш орулгазы эвээш 120 өг-бүле хунажыннарны алган.
Чуруктарны Шончалай Ховалыг тырттырган
