Мөнгүн-Тайга кожуунга бир дугаар кавай байырлалы 2018 чылда болуп эрткенин, Россия хүнүнде Кызылдың Арат шөлүнге болган кавай фестивалының ук эт болгаш камгалалдар делгелгезиниң киржикчизи Мөген-Бүрен суурдан Урса Монгуш чугаалаанын республиканың улусчу чогаадылга төвү дыңнадып турар.
Мөген-бүренчилер ук делгелгеге он ажыг бурунгу болгаш чаа кылдынган кавайларны делгээн. Оларның аразындан солун төөгүлүг кавайлар база бар. 1959 чылда Доржу Аракчааевич Хертек өг-бүле туткан. Аныяктар үр үеде ажы-төл чок чурттап чорааннар. Ол өг-бүлеге кылдынган кавайны аныяктар Теңгиш деп он бир ажы-төлдүг өг-бүлеге ачылаткан турган. Ук кавай ээлеринге дедир келгенде, Хертектерниң өг-бүлезинге соондан он ажы-төл бодарап, кавайга доругуп өскен. Бо хүнге чедир кавай эдилелде, кызыл-хаяжыларның ажы-төлүн өстүрүп чоруур буянныг эт.
– Бо кавайның сүңмээнде кургаг өдек салган, ооң кырындан өшкү чөөгүн салган. Мөңгүн-Тайга, Кызыл-Хая чону тускай улус болгай, шагда өшкү чөөгүнге сарлык дүгүн болгаш молдурга таагызын база ажыглап чораан.
Хин хавы чараш болган тудум, өг-бүледе ажы-төлдүң салым-чолу эки, бай болур. Хин хаптарын каастап, чараштаанындан чуртталга хамааржыр. Хөй хиннерлиг өгге ажы-төл чок улус кээп, колданып суйбаар чораан. Бир-ле езу-биле чирбештерин база дилеп ап чораан» – деп, Урса Монгуш тайлбырлап турар.
Хин хаптарын аскан черге анай-хураганны имнээн соонда арткан кулактарны дизип, азар чораан. Аалдың кайы хире малдыын, каш ажы-төлдүү хин хаптар чыгган черден көстүп турар. Делгелгеге кызыл-хаяжыларның делгээни хөй хин хаптар аскан үш-булуңчуу Сеңгиш Хертек деп кижиниң өг-бүлезинден дамчып келген. Бо хүнде ол этти ооң хеймер уруу шыгжап чорууру онзагай дээрзин мөнгүн-тайгажылар демдеглеп турганнар.
Кавай фестивалын республиканың улусчу чогаадылга төвү болгаш культура адырында "Онза" деп хөй-ниити албан чери эрттиргенин сагындыраалы.
#Улусчучогаадылгатөвү #Кавайфестивалы #Мөнгүн_тайгакожуун #ТМГМедээлер #Тыва #Тывамедээ #Тывадыл #Тывамедиагрупп #Тува #Tuva #TMG #TMGNEWS #Tuvanews
