Шагаа байырлалының Ак айында сагыыр езулалдар

Тываның гуманитарлыг болгаш социал-экономиктиг тускай шинчилелдер институдунуң шажын секторунуң эргелекчизи Ульяна Бичелдей тыва өг-бүлелерниң төрел харылзааларын быжыктырар, өгбелерин үнелеп хүндүткээр чаагай чаңчылдарга ажы-төлүн кижизидеринге ачы-дузалыг ыдыктыг Шагаа байырлалының Ак айында сагыыр езулалдарның дугайында таныштырган.

Шагааның Ак айы үнүп, чаа чыл дүжүп келгенде, сагыыр езулалдарны шын кылыры:

- Шагааны чаңгыс хүн эвес, үш хүн улаштыр байырлаары чугула. Чүге дээрге тыва кижилер аалдажыр, чолукшуур ажылдарны шупту сеткил хандыр кылып четтигер болза эки.

- Шагааның бирги хүнүнде өгнүң одунуң хүлүн үндүрери, баштайгы отту кывыскаш, от ээзинге чалбарыыры;

- Эки чүгүнче базып, кылаштап ис изээри;

- Шагааның баштайгы шайын хайындыргаш, хүнге чажып чалбарыыры:

- Шагааның шайын өгнүң эр ээзинге сөңнээри;

- Шагааның чаа даараан хевин кедерде айтыр йөрээлди чугаалап тура, хепти кедери;

- Эр кижилерниң саңын салыры, аңаа чалбарыырының чуруму;

- Херээжен кижилерниң саңын кыпсыры, аңаа чалба¬рыырының чуруму;

- Чолукшулга езулалын шын сагыырының чуруму;

- Шагааның ийи чаазында сагыыр езулалдар;

- Шагааның үш чаазында «Ча кирижеп, баг адары» деп арыглаашкын езулалын сагыырының утказы болгаш чуруму;

- Шагааның ай санаашкыны-биле 9, 19, 29 хүннеринде «Сыры кагар» деп дарган езулалын шын сагыыры болгаш ооң утказы;

- Шагааның бир чаазындан эгелээш, айның 15-ке чедир хүннүң-не эрттирип сагыыр «Будда Башкының 15 хуулгаазын чүүлдер илереткени» деп езулалдарны хүрээлерге кылып чорудар чуруму;

- Шагааның ак айында хүрээ-хиитке чүдүп тейлээриниң езулалдарын сагыыры;

- Шагааның Ак айында төрел кижилери-биле аалдажыры, буурул улуг назылыгларын онзалап, оларга бедик чергениң хүндүткелин илередири база чаштарның, аныяктарның баштарын чыттаар деп езулалды сагыыры, ооң уткалары;

- Суй белек сөңнежир езулалды сагыыры, ооң уткалары.