Россия Федерациязының Президентизиниң Сибирь федералдыг округта бүрүн эргелиг төлээзи Анатолий Серышев Россияның федералдыг үндүрүг албанының Сибирь федералдыг округ талазы-биле регионнар аразының инспекциязының начальниги Афанасиев-биле ужуражып тура, Сибирьниң үндүрүг эргелелиниң 2024 чылда ажылының түңнелдерин база бо чылдың сорулгаларын сайгарган.
Эрткен чылын Россия Федерациязының округтуң каттышкан бюджединче ниитизи-биле 3,4 триллион хире рубль кирген, 2023 чылга деңнээрге 11 хуу хөй болганын демдеглээн. Хакас Республика биле Кемерово облазы – Кузбасстан аңгыда, округтуң сес регионунда орулгаларның өзүлдези демдеглеттинген.
Кемерово облазындан аңгыда, Федерацияның субъектилериниң тос регионунуң каттышкан бюджединче үндүрүглер, төлевирлер болгаш өске-даа орулгалар киирилдези өскен. Округда ниити орулганың түңү 1,7 триллион рубль, эрткен чылга деңнээрге 7 хуу хөй болган.
Хөмүрге делегейде өртектер өскерилгени-биле Кемерово облазы – Кузбасста орулгалар эвээжээнин тайылбырлаан. Күрүне баштыңының даалгазы-биле, 2024 чылда байдалды турумчудар сорулга-биле региондан демир-орук-биле даштыкыже хөмүр-даш үндүр сөөртүрүнүң дугайында дугуржулганы чаргаш, бүрүнү-биле боттандырган. Шак ындыг дугуржулга бо чылын база чардынган.
Руслан Афанасиевтиң медеглээни болза, айыыл-халапты чайладырынче угланган арганы сайзыраңгайжытканының түңнелинде, округтуң регионнарында отчеттуг үениң дургузунда чоруттунган үндүрүг хыналдаларының саны 24 хуу эвээжээн. Ооң-биле чергелештир, үндүрүг органнарының контроль-аналитиктиг ажылының түңнелдеринге даянып, бүгү деңнелдиң бюджеттеринче 31,6 млрд. рубль кирген, ооң чартыындан хөй кезиин боттарының хүлээлгелерин хандырган үндүрүг төлекчилери киирген.
Ниитизи-биле Сибирь федералдыг округта бүрүткеттинген юридиктиг черлерниң саны чыл дургузунда ийи хуу эвээжээн. Ол юридиктиг черлерниң Чаңгыс аай күрүне реестринде тургустунганын хандырар дээш чоруткан ажылдың түңнели ол болган. Бүрүткеткен хуу сайгарлыкчыларның саны 2024 чылда алды хире хуу өскен. 2025 чылдың январь 1-ге чедир “ажыл-биле боттарын хандырттынган” ажылдап турарларның саны 1,2 млн. кижи болган.
Округтуң үндүрүг органнары рыноктарда чөптүг эвес чорукту чайладыр талазы-биле комплекстиг ажылды чорудуп турар, ынчангаш 1,5 муң ажыг үндүрүг төлекчилери болур садыг-саарылга черлериниң арендаторларын ажылче киирип, 2,8 муң ажыг контроль-касса техниказын немей бүрүткээн болгаш орулганың 47 хуу өзүлдезин хандырган. Акцизтерни төлевес дээш, бүдүрүлгезиниң шын хемчээлин чажырар дээн ажыл-чорудулгалыг пиво продукциязының бүдүрүкчүлери-биле ажылче онза кичээнгейни угландырган. Округда ниитизи-биле алдынган хемчеглерниң түңнелинде, 2024 чылда пиво болгаш пиво суксуннарынга акцизтерден регион бюджединче кирген орулгалар ооң мурнунда чылдың ол-ла үезинге деңнээрге 25 хуу өскен.
Оон аңгыда Россияның Федералдыг үндүрүг албанының регионнар аразының инспекциязының начальниги бо чылдың январь 1-ден эгелеп Россия Федерациязының субъектилери бодунуң девискээринге үндүрүглерни автоматчыткан арга-биле санап, ону отчеттаарын бүрүнү-биле өскерткен тускай үндүрүг чурумун киирер эргелиг апарганын дыңнаткан. Ону кылырда регионалдыг чогуур хоойлуну хүлээп алыр.
Амгы үеде Федерацияның Сибирь федералдыг округунуң беш субъектизи: Хакас Республика, Иркутск облазы, Кемерово облазы – Кузбасс, Новосибирск облазы, Омск облазы экспериментиде киржип турар. Февраль эгезинге чедир 838 үндүрүг төлекчизи чаа чурумче шилчиириниң дугайында билдириишкинни киирген.
Росфинмониторингиниң СФО-да регионнар аразының эргелелиниң тускай мергежилдиглери корум-чурум камгалаар органнар-биле 2024 чылдың бирги чартыында кады ажылдаанының түңнелинде, сайгарлыкчы ажылды чажыт чорудуп болур хире даштыкы хамаатыларны илередип, оларның ажылын соксадып азы ажык-чарлыг ажылдаарын чедип алыр дээш, хемчеглерни дүрген алыры негеттинип келген. 2025 чылда ол угланыышкынны мурнады боттандырар.
Чурагайлыг валюта тыварынга үндүрүгнү өйлеп-таарыштырары – ужуражылганың аңгы айтырыы болган. Россия Федерация Президентизи Владимир Путин 2024 чылдың августа майнингини өйлээринче угланган хоойлуга атты салган.
Федералдыг үндүрүг албаны чурагайлыг валюта майнингизин чорудуп турар үндүрүг төлекчилерин болгаш майнинг инфрастургузуунуң операторларын хыналдада ап, чогуур дыңзыны кылган. Бүрүн эргелиг төлээ ол адырда округтуң үндүрүг органнарының системалыг ажылдаарын демдеглээн.
«Шупту ажылдарны, оларның экономиктиг талаларын кичээнгейлиг сайгарар херек. Майнинг фермаларын тудуп база оларны хандырып, ол ажыл-чорудулгадан кол орулга алыкчыларын үндүрүг онаалдазынче киирер кылдыр, аңгы ажылчын бөлүктү тургузуп болур» – деп, Анатолий Серышев чугаалаан.