2030 чылга чедир Тываның социал-экономиктиг хөгжүлдезининиң амы-хууда программазы-биле 2025 чылда республикага бетон кылыглар бүдүрүлгезиниң хары угда ийи шугуму ажылдап эгелээр.
Кызыл хоорайда бир шакта 110 куб метр чедир бүдүрүлге күчүлүг заводтарның бирээзи август айда ажылын эгелээн. Республика бюджединден 59 сая рубль субсидияны алган «Өлчей» тудуг организациязы бодунуң төлевилели-биле ону туткан. Компания бүдүрүлге комплекизин тудуунче бодунуң акша-хөреңгизинден 71 сая рубльди салган.
Инвестиция дугуржулгазының негелдези-биле комбинатка эвээш дизе 16 кижи ажылдаар. 2025 чылдың төнчүзүнге чедир комбинат 2000 кубометр ажыг белен бетонну бүдүрерин планнап турар. 2030 чылга чедир ол шугум-биле 7500 куб метр продукцияны бүдүрер ужурлуг. «Өлчей» бүдүрүлгези белен бетон холуксаазындан аңгыда, тудуг ажылдарынга ажыглаар кургаг холуксаалар бүдүрүлгезин эгелээр.
Тываның бүгү тудуг адырында кол бүдүрүкчү – «Восток» компаниязы Р-257 «Енисей» автооруктуң 730 километринде, Туран хоорайның чоогунда, бир шакта 90 кубометр метр бетон бүдүреринге санаан база бир ындыг бүдүрүлгени туткан. «Восток» компанияның Кызылда бетон бүдүрер шугуму бар, ийигизин Бии-Хем кожуунда 828 өөреникчиге школа тудуу база орук четкизин септеп турар бодунуң объектилеринге чоокшуладыр кылыр деп шиитпирлээни ол.
Компанияның удуртулгазының дыңнатканы-биле алырга, Туран комплекизи 166 сая рубль өртектиг болган, ооң 106,9 сая акшазы «Восток» компанияның инвестициязы, 59,4 сая акшазын республика хандырган.
Завод ажылдаарынга белен, амгы үеде тускай мергежилдиглер дериг-херекселдерниң ажыглалче киирерин хынап, шын ажылдаарын хандырары-биле оларны өйлеп турар. Бүдүрүлге ноябрь эгезинде ажылын эгелээр ужурлуг. Заводка 27 кижи доктаамал ажылдаар, олар хоюдуп белеткээн бетонну болгаш демир-бетон продукциязын бүдүрер.
Республиканың тургусканы бо ийи завод тус черниң чиг эдин ажыглап тургаш, тудуг болгаш өске-даа материалдар бүдүрер долу ажыл-чорудулгалыг. Амгы үеде тудугга ажыглаар өске-даа материалдарны казып, болбаазырадыр болгаш садып-сайгарар комплекс ажылдап турар, тууйбу болгаш демир-бетон бүдүрүлгези катап эгелээн.
Тывада тудугларның шапкын өзүлдези белен бетон холумактыг продукция бүдүрүлгезиниң күчү-күжүн калбартырын негеп келген. Росстаттың дыңнатканы-биле алырга, республика чүгле беш чыл бурунгаар 20-25 муң кубометр белен бетонну бүдүрүп турган болза, 2024 чылда хереглел 100 муң кубометр чедир өскен. Регионда тудуг сезонунуң кыска үези база чуртталга тудуунуң шапкынчааны белен холумактыг бетонга хереглелди улгаттырган – Тывада ооң хемчээли чүгле үш чыл дургузунда үш катап, азы 130 муңдан 443 муң чедир өскен.
ТР-ниң Тудуг яамызы ынчангаш бетон кылыглар заводтарның ажылы оон-даа көвүдээр дээрзинге бүзүрелдиг. Оон аңгыда, амгы үениң бүдүрүлгелери республикада инвестиция болгаш тудуг ажылынга ниитизи-биле чогумчалыг салдарны чедирип, транспорт чарыгдалдарын эвээжедип, херек апарза объектилерни часкаш, чаа тудуг шөлдеринче көжүрүп апарып болур аргалыг апарган.
