Тываның А. С. Пушкин аттыг национал ном саңынга «Чылыг сөстүң одаа» деп чогаал бөлгүмүнүң ээлчеглиг чыыжы болуп эрткенин ном саңы дыңнаткан. Аңаа «Ава кижи кандыг болур ужурлугул?» деп темага Кызылдың эрге-хоойлу болгаш экономика техникумунуң сургуулдары база удуртукчу башкызы И. А. Дамба-биле төгерик ширээни чурт-шинчилел чогаалының килдис ажылдакчылары эрттирген.
Ава темазынга бижиттинген чогаалдар чогаалчы кижи бүрүзүнде бар дизе чазыг болбас. Чижээлээрге: А. Даржайның «Ава», «Авамга боодал чечээм» деп сонеди, Т. Карыманың «Иениң буяны» деп тоолчургу чугаазы, Б. Дыгындайның «Кымның авазы эң чаражыл?», С. Сүрүң-оолдуң «Авазынга даңгырак» дээш, оон-даа өске чогаалдарны адап болур. Ында ава кижилерни төлептиг овур-хевирлиг кылдыр бижээн, чогаалдарның маадырлары авазынга ынакшылы күштүг болганындан, олар чүге-даа торулбас, кандыг-даа бергедээшкиннерни ажып эрте бээрлер.
Ак биле кара, өөрүшкү биле муңгаралдың кезээде кады чорууру ышкаш, ажы-төлүнге хамаарылгазы сыр дедир, каржы-хажагай, кээргээр сеткил чок аваларның дугайында бижиттинген чогаалдарны төгерик ширээге чугаалашкан. Ол кандыг чогаалдарыл дээрге, Тываның Улустуң чогаалчызы М. А. Күжүгеттиң «Өре» деп тоожузу. Ук чогаалда хөй ажы-төлдүг ие Анайбан Дүгеровнаның кадыкшылы баксыраан соонда, хеймер уруу Салимаа чааскаан авазын ажаап-тежээп, ашкарып-чемгерип, эмнеп-домнап турар. А арткан ажы-төлү авазын азыраар чайы чок, ону күрүне азыралынче чорудуптар дээрзинге чөпшээрелин берип турарлар...
Дараазында база-ла М. Күжүгеттиң «Чемниң амданы» деп чечен чугаазы, Э. Донгактың «Четкерлерге чагааларым», Ш. Суваңның «Чагаа» деп тоожузу, Б.-Б. Тараачының «Орук олчазы» деп чечен чугаазын сайгарып чугаалашканнар. Бо чогаалдар чоннуң аразында чидигленип келген айтырыгларга даянмышаан бижиттинген.
«Ава» деп сөс бодунда дыка хөй чылыгны, чырыкты сиңирип алган чоруур. Ава кижиниң сүлдези бедик, холдары эң-не чылыг, чымчак, эргим, сагыш-сеткили ажык, ажы-төлге ынакшылы кажанда-даа өшпес. Ава дээрге-ле алдын хүнүвүс, өртек чок дириг эртиневис!
Төгерик ширээ сургуулдарга солун болгаш ажыктыг болуп эрткен.
