Россия чемпионаттарындан эгелээш Олимпий оюннарынга чедир дээди чаданың маргылдааларынга шаңналдыг черлер алган спортчуларга болгаш оларның тренерлеринге чурттаар оран-сава тудуп азы садып алырынга күрүнеден дузаламчы акшаның хемчээли Тывага 1 млн.500 муң рубль турган.
Ол хире акша-төгерик-биле амгы үеде чаа бажың тудуп алыр хамаанчок, эрги бажың азы квартира садып алыры шуут болдунмас деп чүвени кым-даа билир. Ооң чылдагааны-тудуг материалдарының болгаш чаа-даа, эрги-даа бажың-балгаттың өртээниң өскени.
Ынчангаш Тыва Республиканың Баштыңы Владислав Ховалыг чурттаар оран-сава байдалын экижидип алыр дээн дээди чаданың эң эки көргүзүглерлиг спортчуларынга дузаламчы акшаның хемчээлин 3 млн.рубль чедир өстүрген. Ол дээрге чүгле дээди чаданың маргылдааларынга чемпионнаан болгаш шаңналдыг чер алган спортчуларга хамаарышкан хемчег болур.
Тываның Баштыңы В.Ховалыг ындыг шиитпирни хүлээп алганы кончуг чөптүг болгаш үезинде болган.
Спорттуң кандыг-даа хевиринге Россия деңнелинче үнүп алыр хамаанчок Тывага, Сибирь федералдыг округка чемпионнаары, шаңналдыг чер кирери белен эвес херек. Россияга чемпионнаары азы шаңналдыг чер кирери берге. Европа, Делегей чемпионаттарынга, Олимпий оюннарынга шаңналдыг чер кирер хамаанчок, ол дээди чаданың маргылдааларынга киржир эрге чаалап алыры безин оон-даа берге.
Тывалардан Россия чемпионнары болган, Европага, Делегейге, Олимпий оюннарынга чемпионнаан болгаш шаңналдыг чер алган дээди чаданың спортчуларын салаа базып санап болур. Олимпий оюннарынга чемпион болган тыва кижи амга чедир чок. Баштайгы олимпий медалын Артас Санаа өске чурт дээш хүрешкен-даа болза, тыва чонунуң алдар-адын көдүрүп чаалап эккелген болгай…
Ындыг турбуже, Владислав Товарищтайовичиниң Тываның болгаш Россияның тугун спортчу делегейде бедик көдүрүп чоруур Россия, Европа, Делегей чемпионаттарынга, Олимпий оюннарынга шаңналдыг чер алган спортчуларга болгаш оларның тренерлеринге күрүнеден деткимчеге хамаарышкан кончуг чөптүг шиитпирин социал четкилерде чамдык улус орта билбейн, шүгүмчүлей аарак бижип турары шын эвес.
Амгы үеде спорттуң кандыг-даа хевиринге Россия, Европа, Делегей болгаш Олимпий оюннары деңнелинге чедип алыр дизе, дора дизе 10-15 чыл иштинде белеткел херек.
Чамдык улустуң «3 минута ишти хүрежип кааш, 3 миллион акша алыр-магалыг чүве-дир» суг диген бодалдары окта шын эвес. Чүгле дээди чаданың спортчулары кара чажындан тура, чыл-чылы-биле спорт залдарынга кайы хире хөй дерин төккенин билбес улус ынча деп болур. Анаа-ла бир кижи кандыг бир спортка белеткел-даа чок үнүп келгеш, чемпионнап каар деп чүве кайда-даа чок.Дээди чаданың спортчуларының дээди деңнелге чедиишкиннериниң артында оларның хөй-хөй чылдар иштинде белеткели, төккен дери, амыдыралын тускай чурумга чагыртып, чуртталганың оюн-тоглаадан эгелээш өөрүшкү-таалал бээр өске-даа чүүлдеринден ойталааны туруп турар.
Ол дугайында черле утпайн, тыва чоннуң хей-аъдын көдүрүп, аныяк-өскенге эки үлегер-чижек болуп, оларны корум-чурум үрээшкиннеринден чайлап, спортче хандыкшыырын амы-хууда боттуг чижээ-биле суртаалдап чоруур, Тываның, Россияның ат-алдарын бедик тудуп чоруур болгаш ам-даа тудар дээди чаданың спортчуларынга болгаш оларның тренерлеринге хамаарышкан үстүнде айыткан Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның чөптүг шиитпирин бүрүнү-биле деткиир-дир мен.
Мерген Кыргыс
