Эртен, ноябрь 1-де, Тыва дыл хүнүнге тураскааткан «Тыва дыл – чоннуӊ өнчүзү» деп республика чергелиг шуулган Улусчу чогаадылга бажыӊнынга 15.00 шакта болуп эртер.
Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг тыва дылдың айтырыгларын күрүне деңнелинге шиитпирлеп, төрээн дылды сайзырадырының күрүне программазын ажылдап кылгаш, ону боттандырарынга база төрээн дылынга чоннуң сонуургалын бедидеринге Тыва дыл хүнүнүң ужур-дузазы улуг болур деп демдеглеп, тыва дылдың эчис сорулгазын ажылдаар даалганы бергениниң соонда, тыва дылды деткиириниң болгаш хөгжүдериниң күрүне эчис сорулгазын ажылдап кылдынганын сагындыраал.
Тыва дылды хөгжүдүп сайзырадырының күрүне эчис сорулгазында төрээн дылдың калбаа-биле ажыглалын каяа-даа чедип алыры айыттынган турган. Эчис сорулганы боттандырарының кол хемчеглер планында тыва чогаалчыларның чогаадыкчы ажылдарын деткиир болгаш чогаал номнарын үндүрерин, дылды кадагалап арттырарының концепциязын, өөредиглиг семинарлар, конференциялар болгаш мөөрейлер эрттирериниң деткимчези көрдүнген.
ТР-ниң Өөредилге яамызының, Тываның гуманитарлыг болгаш тускай социал-экономиктиг шинчилелдер институдунуң база Национал школа хөгжүдер институттуң ажылдакчыларының болгаш культура болгаш өөредилге албан черлериниң киржилгези-биле тыва дылдың хөгжүлдези дээш хөй ажылдар кылдынып турар. Чылдың-на аянныг номчулгалар мөөрейлери, чогаалчылар, эртемденнер-биле ужуражылгалар, класс шактары, шын бижилге диктантылары дээш, оон-даа аӊгы хемчеглерде сургуулдар, ада-иелер, ажылчы чон идепкейлиг киржип турар.
Шуулган бетинде фойеге амгы үеде өөредилге черлеринде тыва дылды өөредип турарыныӊ чамдык дуржулгаларыныӊ таныштырылгазы, Ю. Кюнзегеш аттыг Тываныӊ ном үндүрер чериниӊ номнарыныӊ ярмарка-делгелгези, Тываныӊ гуманитарлыг болгаш тускай социал-экономиктиг шинчилелдер институдунуӊ латинчиткен алфавитке үнүп турган баштайгы өөредилге номнарыныӊ делгелгези-биле чон таныжып болур аргалыг.
Ноябрь 1-де Улусчу Чогаадылга бажыңынга болуп эртер шуулганның ажылынга тыва дыл башкылары, уруглар садтарыныӊ кижизидикчи башкылары, культура болгаш уран чүүл ажылдакчылары, эртем ажылдакчылары, чогаалчылар, журналистер, сургуулдар, ада-иелер база бүгү-ле күзелдиг чон киржип болур.
2016 чылдан эгелеп, бистиӊ республикавыста ноябрь 1-ниӊ хүнүн Тыва дыл хүнү кылдыр доктааткан.