Тывада балыкчы кушту чежени-даа адарын чөпшээрээн

Тываның эрге-чагыргазы аңныыр курлавырының даңзызында кииртинмээн улуг бакланны (балыкчы кушту) адып-тывар кылдыр киирген. Ам аңчылар балыкчы кушту кайы-даа үеде, чежени-даа адып болур.

Документини ажылдап кылган республиканың күрүнениң аңныыр хайгаарал комитединиң тайылбырлааны болза, балык тывыжын чорудуп турар сайгарлыкчыларның дилээнге даянгаш, ол кушту кызыгаарлаашкын чок адар дугайында шиитпир хүлээп алдынган. Тываның Чазааның хүлээп алганы доктаалы ноябрьның 19-та күш кирген.

Тывада балыкчы куштарның хенертен өзүп-көвүдээни балык ажыл-агый адырында улуг каражаны чедирип эгелээн. Республика девискээринде уяланган балыкчы куштарның ортумак саны бөгүнде дөрт муң чеде берген. Чүгле балык-биле чемненир бир куш-ла хүнде бир килди чиптер. Бо куштар шупту хүнде-ле үш тонна чедир чедир, азы сезон дургузунда 250 тоннаны – Тываның шупту 18 балык ажыл-агыйының чылда тывыжындан хөй балыкты чип турар.

Республикада улуг балыкчы куштуң саны чүгле чайгаар өзүлдези-биле эвес, а кожа регионнардан ужуп кээп турар куштар саны-биле кады дыка дүрген өзүп турары демдеглеттинген. Бо куштуң эъди тускай чыттыг болганындан, долгандыр бойдус хүрээлелинде ооң дайзыны барык чок.

Бо куштарның өзүп-көвүдээни чүгле балык-байлаңның курлавырын хорадып турар эвес деп, Тываның аңныыр комитеди дыңнаткан. Хайгааралдардан алгаш көөрге, балыкчы куштарның өдээ эмин эртир ажыг болганындан, уяланган черлеринде чүгле сиген эвес, а ыяштар безин “хуюкталып” каар болуп турар.

Улуг баклан, азы улуг балыкчы куш – Россия девискээринде нептерээн бакланнарның эң улуу дээрзин сагындыраал. Ооң деңзизи үш кил чедип турар, а чалгыннарын хериптерге – 80 хире сантиметр. Тывада улуг баклан «Азас» камгалалдыг черде бүрүткеттинген турган болза, амгы үеде республиканың шупту хөлдер сугларында нептерээн.

Чурттуң өске регионнарында улуг бакланның санын өйлеп-таарыштырар хемчеглерни алганын демдеглээлиңер. Хакасияда, Алтайда, Бурятияда ол куштарга аңнаашкын хостуг. А Байкалды эжелепкеш, тонна-тонна балык тывыжын чок кылып турар бакланнарны адып чок кылганы дээш Иркутск облазының аңчыларынга төлевирни берип турар.