Тывада чаа эпидемиологтуг сезонда А грипптен аараан бирги таварылга илереттинген. Кызыл хоорайның 10 дугаар школаның өөреникчизи, 11 харлыг уругдан айыылдыг халдавырны илередип тыпкан. Аарыг уругдан алган биоматериалдың лабораторлуг шинчилели гонконг гриви деп билдингир А грипп халдывырының H3N2 штаммызын тыпкан.
Тываның Баштыңының аппарат хуралында, Росхереглелхайгааралдың Тыва Республика талазы-биле эргелелиниң удуртукчузу Людмила Салчак неделя санында бээр санитар-эпидемиологтуг байдал дугайында илеткелинде, аарыгның дугайында дыңнаткан. Эмчилерниң шинчилелдеринден алырга, бир дугаарында улуг улус октябрь төнчүзүнде аарый бергеш, боттары эмненирин кызытса-даа, өг-бүлениң уруу база аарааны билдинген. Кажан уругларының эъди изип эгелээрге, ынчан өг-бүле эмчи дузазын дилээн.
Халдавырлыг аарыг кижилер хөй-ниити черлеринге барып турган болганда, Кызылдың чурттакчыларының ортузунга чаа халдывыр тыптып болур деп эмчилер санап турар. Гонконг гривиниң бир ылгавыр демдээ – ооң халдавырлыы болгаш дүрген тараарында. Чаңгыс автобуска чорааш, азы чаңгыс черге, чижээ, садыгга тургаш аарыгны чыпшырып ап болур.
Оон аңгыда кадык кижилер безин гонконг гривин аар эртери-биле айыылдыг. 1968-1969 чылдарда Гонконгка болган грипптиң H3N2 халдывыры нептерээн пандемия үезинде бир сая кижи чок болган, оларның хөй кезии улуг назылыг болгаш хоочураан аарыглыг улус болган. Ынчангаш ындыг таварылгаларда бот эмненген ажыы чок.
Тывада эпидемиологтуг байдал турум хевээр артканын Росхереглелхайгааралдың тускай мергежилдиглери демдеглеп турар. Ындыг болзажок, поликлиникаларда тыныш аарыгларының им-демдектери бар кижилер демдеглеттингенин барымдаалааш, чонну гриппке удур тарыдар ажылды ам-даа уламчылаарын ТР-ниң Кадык камгалал яамызы сүмелээн. Ылаңгыя школачылар болгаш улуг улус аразында аарыыр чорук эрткен неделяга деңнээрге 4,8-5,8 хуу өскен, чоокку айларда ол көргүзүг көвүдээри чадавас.
Халдавырлыг аарыгларга удур бөдүүн профилактика хемчеглерин – бирги ээлчегде гриппке удур тарыдар, хөй-ниити черлеринге камгалал масказын кедер, чурттаар болгаш ажылдаар черлерни дезинфекциялаар, ол ышкаш хууда арыг-силигни болгаш иммунитедин быжыглаар хемчеглерни, ол ышкаш хоолулуг шын чемненилгени болгаш бүрүн дыштанылганы сагыырын чурттакчы чонга сүмелеп турар.
