Тывада сагыш-сеткил аарыг кижилерге дуза көргүзер ажылды экижидер

РФ-тиң Чазааның чанында Ажаалда-тежээлде айтырыгларының талазы-биле чөвүлелдиң кежигүнү Анна Битовага удурткан “Эмнээшкинниг башкылал төвү” регионалдыг ачы-дуза хөй-ниити организациязының эксперттер командазы Тывага ажыл-агый аайы-биле кээп чораан.

Тускай эртемниглер республика удуртулгазының чалааны езугаар, тус черниң социал хандырлга организацияларынга методиктиг болгаш өске-даа деткимчени көргүзүп, консультациялар болгаш мергежил бедидер курстарны эрттирип, аутизмниг уругларның ада-иелеринге психологтуг-педагогиктиг дузаны чедирер.

– Угаан-медерелинде болгаш сагыш-сеткилинде өскерлиишкиннерлиг кижилерге дуза көргүзер ажылды экижидер күзелдиг бис. «Онзагай чаш назын» эмнээшкинниг башкылал төвүнден Анна Львовна бодунуң командазы-биле кады хөй регионнарны кезип, улуг арга-дуржулганы чыып алган, ынчангаш маңаа келгеш байдалды көөрүн дилээн мен – деп, Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг социал четкилерде дыңнаткан.

Экспертер Тывада онзагай сайзыралдыг ажы-төлдүг өг-бүлелрге консультацяларны берип, Кызыл хоорайда уруглар болгаш элээдилерниң психиктиг төвүнге база Өг-бүлеге болгаш уругларга социал дуза төвүнге чедип, Каа-Хем кожуунда Бүренниң болгаш Дерзиг-Аксының дазылга бажыңнарынга чораан. Тускай эртемниглер ачы-дуза алкчыларның чурттап турар байдалын көрүп, олар-биле чугаалашкан.

Бөгүнде Бүренниң интернадында колдуунда-ла сагыш-сеткили аарыг ийи чүс ажыг кижи чурттап турар. Оларның хөй кезии дазылга бажыңында хүн бүрүнүң аар-саар ажылдарында дузалажып, чогаадыкчы ажылдарны кылып турар. Анна Битова интернат чурттакчыларның ажылынче онза кичээнгейни углап, кижилер бир-ле чаа чүүлдү доктаамал шиңгээдири чугула деп айыткан.

Экспертер Дерзиг-Аксының бажың-интерадының уруглар салбырында ажылды база чурттап турар байдалдарны өөренип көрген. Ажылдакчыларга «Сайзыралында хөй санныг өскерлиишкиннерлиг уругларны ажаап-карактаары» деп темага семинарны эрттирген.

Тускай эртемниглер албан черлерин кезип, өг-бүлелер-биле ужурашкан соонда, ажылдың аңгы-аңгы талаларын хаара туткан – уругну өөредиринден эгелээш улуг кижилерниң харыысалгалыын катап угаадырынга чедир элээн каш санал-оналдарны сүмелеп киирген.

Тываның Чазаа-биле албан черлериниң аразында чарган дургужулга езугаар республика төптүң эксперттери-биле ам-даа кады ажылдаар. Чоокку үеде кады ажылдажылганың “орук картазын” ажылдап кылгаш, бадылаар планныг. Владислав Ховалыг республиканың талазындан шупту социал албан черлер харыысалгалыг хамаарылга негеттинип турарын демдеглээн.

Анна Битова – угаан-медерели болгаш сагыш-сеткили аарыг бичии болгаш улуг кижилерни өөредир болгаш амыдыралга чаңчыктырар айтырыглар талазы-биле башкарыкчы российжи экспертерниң бирээзи. Хөй санныг эртем ажылдарының, ол ышкаш сайзыралы озал уругларга реабилитация, өөредилге болгаш каттыжыышкын системазын тургузарынче угланган эртем-практиктиг программаларның автору болгаш кады автору. Россияда сагыш-сеткил аарыг уругларга болгаш улуг улуска дуза чедирер системаны эде тургузарының концепциязын ажылдап кылырында киржип турар.