Тывага бүдүрген: “Артыш” тараачын-арат ажыл-агыйы

Бии-Хем кожууннуң Өөк сумузунда “Артыш” тараачын-арат ажыл-агыйы тургустунгандан бээр он чыл чедип турар.

Ук ажыл-агый – хөй угланыышкынныг бүдүрүлге. Бода, шээр болгаш чылгы малды тудуп, өстүрүп, оон сүт болгаш сүт кылыгларын, эът болгаш эъттен кылган аъш-чем аймаан бүдүрүп, тараа болгаш мал чемин тарып, хлебти быжырып турар. Хуу сайгарлыкчы Аяс Тюлюш бо бүгү ажылдарда суурнуң чонун эвилелдеп, ажылчын олуттарны тургускан.

Тараачын-арат ажыл-агый 200 ажыг баш бода, 800 хире баш шээр, 100 ажыг баш чылгы малдыг. Ажыл-агыйда быжыглаттынган 400 гектар тарылга шөлүнүң 200 гектарындан сиген-ширбиилди кезип, 200 гектар шөлге кызыл-тас, суланы тарып, ооң дүжүдүн ажаап ап турарлар.

Хову ажылдарынга дээш, ниитизи-биле ажыл-агыйга ажыглаар “МТЗ-82” маркалыг ийи тракторлуг, беш биле сес тоннаның “КамАЗ” автомашиналарлыг. Тараа ажаалдазының үезинде сайгарлыкчының комбайны “хову каргыраазын” бадыра бээрин өөкчүлер пат билир.

Ажыл-агыйның эргелекчизи Любовь Александровна Ховалыг бо чылгы бызааларын, анайларын көргүзүп, кажаа-хорааны эргиди.

Бо хүнде 40 баш инээ төрүпкен, чаа сагган 260-300 литр сүттү болбаазырадып турарын сүт цегиниң технологу Олча Дажий-оол чугаалап турар.

– Амдыызында инектеривис чаа төрүп эгелээн болгаш, хүнде 300 хире литр сүттү болбаазыраткаш, сүт, өреме болгаш ээжегейни Бии-Хем кожууннуң төвү Туран хоорайда база Кызылда керээ чарган садыгларывысче, социал объектилерже эртенгиниң сес шакта-ла чорудуп турар бис.

Чайын ажылдың хемчээли улгады бээр. Сүт, хойтпак, өреме, ээжегей, чөкпектен аңгыда, эрткен чылын тыва баштакты кылып эгеледивис. Аңаа дыка өөрүп, хей-адывыс улам көдүрлү берген – деп, Олча Дажий-оол өөрүшкүзү-биле үлешкен.

Тус черниң аъш-чем рыногунга төлептиг турушту ээлеп, ону быжыг тудар дизе, кандыг-ла бир чаа базымнарны кылган турары чугула деп ажылчын коллективтиң санап турары чөп. Өөкчүлерниң бүдүрген сүт база сүттен кылыглары садыгларга үр чытпас, чүге дизе аъш-чемни кылгаш, ол-ла дораан дужаап турар.

Тараачын-арат ажыл-агый эрткен чылын сүт продукциязынга 1,5 сая рубльдиң субсидиязын күрүнеден деткимче кылдыр алган.


Ажыл-агыйның кол башкарыкчызы Любовь Ховалыг сезоннуг ажылдарже хаара тудуп турар ажылдакчылары чок болза, чымыштыг үени эртери берге дээрзин онзалап айтып турар.

– Мал-маганны одарладып, кадарар, саар, цехтерге, тарылга шөлдеринге ажылдап чоруур ишчилеривисти эң үнелээр бис. Ажыл-агыйывысты бут кырынга тургузар кол тепкииживис – бүдүрүлге цехтеринде. Ында ажылдың негелделери база улуг: арыг-силигни тудар, технологияларны хажыт чок сагыыр, аъш-чем чедирилгезин саадатпас. Ам каттардан суксуннар бүдүрүлгезин аңгылап, хемчээлин оон-даа улгаттырар планывыс база бар. Тускай дериг-херекселдер-биле четчеленип алза эки болуп тур – деп , кол башкарыкчы ажыл-ижин таныштырды.


“Артыш” тараачын-арат ажыл-агыйының баштыңының сүткүр уксаалыг инектерни немей садып, сүт-бараан фермазын улгаттырар күзели база бар.