Ээлчеглиг аппарат хуралынга мал чеминиң белеткел кампаниязын чугаалашкан. Октябрь 13-түң байдалы-биле алырга, 15 кожуун мал чеминиң белеткелин дооскан, ооң 11-и планын ажыр күүсеткен. Чижээлээрге, Кызыл кожуун мал чеминиң белеткелин пландан 18 хуу, а Тожу 30 ажыр ажырган. Ооң-биле чергелештир республика болгаш муниципалдыг мал чеминиң курлавырын мөөңнээр ажылды чорудуп турар.
«Бо чай кааң болгаш изиг болганындан, элээн каш кожууннарда мал чеминиң байдалын нарыыдаткан. Ындыг-даа болза, кады күжениишкиннер-биле республика мал чеминиң планын 98,9 хуу чедир күүседипкен. 215 муң тонна ажыг сиген-ширбиилди белеткеп алган. Баш бурунгаар дыңнадыглардан алырга, 5000 хире гектар тарылга шөлдеринден дүжүттү албайн барган бис. Ындыг болзажок, бергедээшкиннер турза-даа, келир кышты хүр ажар дээш, бүгү-ле чүүлдерни кылыр бис» – деп, Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг хурал соонда демдеглээн.
Тываның Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызы каңдаашкынның чедирген когараын республика Баштыңынга таныштырган. Октябрьның эгезинде берген медээлерде 4,8 муң гектар тарылга шөлдери, ооң иштинде 2,2 муң тараа болгаш 2,6 муң мал чеминиң культураларын тараан шөлдер сандан үнген. 2025 чылдың каңдаашкыны регионнуң көдээ ажыл-агайынга 32 сая ажыг рубльдиң когаралын чедирген. Амгы үеде когаралдың түңнелин ам-даа үндүрүп турар болгаш, бо сан-чурагайлар төнчү эвес дээрзин, албан чери демдеглээн.
Ийи ай үргүлчүлээн кааңнаашкындан Тываның чеди кожууну – Чөөн-Хемчик, Сүт-Хөл, Чаа-Хөл, Улуг-Хем, Чеди-Хөл, Эрзин болгаш Мөңгүн-Тайга когараанын сагындыраал. Республиканың Чазаа бойдус халавының уржуун өөренип көргеш, үстүнде айыттынган кожууннар девискээринге регионалдыг онза байдалды чарлаан, ынчангаш камгаладылгалыг араттар боттарының камгалакчыларындан компенсацияны алыр, а өскелерге эрге-чагыргадан бүгү-ле деткимчени бээр.
Кааң чай Тываның өске девискээрлеринге база салдарны чедирген, ону мал чиир культуралар дүжүдүнүң эвээжээни аңаа бадыткал, ортумаа-биле бир гектардан 10 хире центнерни алган. Ындыг-даа болза, Тываның араттары 215 муң ажыг тонна сигенни кезип, мал кыштаглаашкынынга сиген-ширбиил белеткээр планын күүседипкен.
Амгы үеде күрүнениң мал чеминиң курлавырын тургузарынче яамы улуг кичээнгейни углаан. Муниципалдыг курлавыр колдуунда дооступ турар: планнаттынган 1022 тоннаның 901 тонназы, азы планның 90 хуузун 12 кожуун дооскан. Мал чеминиң белеткели ам-даа дөрт кожуунда уламчылавышаан. 2025 чылда республика мал чеминиң курлавырынга 470 тонна белеткээр планын 245 тонна (52 хуу) чедирген.
Мурнады боттандырар ийиги кол айтырыг – кааңнаашкындан эң когараан үстүнде ол кожууннарның ажыл-агыйларынга мал чеминиң курлавырын тургузарынга дузаны кадары.
Владислав Ховалыг ол айтырыгны онза хыналдага алырын Көдээ ажыл-агый яамызынга дааскан. Бо арткан үеде кожа кожууннарның база регионнарның девискээрлерде шөлдерни ажыглап база мал чемин немей садып алырын дугуржуп алыр арганы араттарга бээр.
