Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг 2026-2028 чылдарда Тыва Республиканың бюджединиң дугайында хоойлуга атты салганын албан езузунуң телеграм каналынга дыңнаткан. Регионнуң кол саң-хөө документизи бодунуң социал угланыышкынын чаңчыл езугаар кадагалап арттырганын ол демдеглээн.
Регион удуртукчузунуң дыңнатканы-биле алырга, бюджеттиң орулгалар кезээ 63899 сая рубль, а ниити чарыгдалдары – 65422 сая рубль болган. Сөөлгү чылдарда республиканың бодунуң орулгалары өзүп турары демдеглеттинген. 2026 чылда каттышкан бюджеттиң үндүрүглер болгаш үндүрүгге хамаарышпас орулгалары 21 хуу көвүдээр деп баш бурунгаар санаан.
Владислав Ховалыгның чугаазы-биле алырга, чарыгдалдарның кол кезии, азы 44 хире млрд рубльди социал адырже угландырган. 2026 чылдың шалың төлевириниң фондузун күш-ажыл төлевириниң кудуку хемчээлин 20,7 хууга өстүрерин база бюджет ажылдакчыларының “чарлыкта” категорияларынга шалыңны 7,6 хууга көвүдедирин барымдаалап санаан. –
«Социал төлевирлерже 4,3 млрд ажыг рубльди тускайлаан, ооң иштинде тускай шериг операциязының киржикчилеринге деткимче хемчеглерин акшаландырары база көрдүнген» – деп, Владислав Ховалыг чугаалаан.
Тускай шериг операциязының киржикчилеринге социал деткимче хемчеглерин хандырарынче 600 хире сая рубльди тускайлаан. Ол акша-хөреңгини Россияның Чепсектиг Күштери-биле керээ чарган хамаатыларның болгаш чок болган шериг албан-хүлээлгелиглерниң өг-бүлелеринге социал деткимчени көргүзеринге, ол ышкаш тускай шериг операциязының киржикчилеринге база оларның өг-бүлелеринге төлевирлерни, ооң иштинде школачылар чемненилгезиниң болгаш школаже оруунуң компенсациязын, уруглар садтарынга ада-ие төлевирлеринден хостаарынче киирер. Оон аңгыда «Тываның маадырлары» регионалдыг кадрлар программазын боттандырарын уламчылаарынга акша-хөреңгини тускайлаан.
Регион хөгжүлдезиниң мурнады боттандырар угланыышкыннарынга экономика, чуртталга тудуу, социал объектилер, инфратургузуг төлевилелдери, агроүлетпүр комплекизи хамааржыр дээрзин Владислав Ховалыг демдеглээн. Чижээ, Кызылга республиканың уруглар эмнелгезин тудар база кадык камгалал, өөредилге, социал ачы-дуза, культура, социал адыр, культура болгаш спорт объектилерин чаартыр национал төлевилелдерни кады акшаландырары 2026 чылдың бюджединде көрдүнген.
Кызылга уруглар садын база Туран хоорайга школаны тудары, Таңды кожууннуң Дүрген суурда өскүс болгаш ада-иезиниң хайгааралы чок арткан уругларга бажыңнар тударын уламчылаары планче кирген. Мөңгүн-Тайга кожууннуң Кызыл-Хая суурда школаны доозары, Ак-Довурак хоорайга суг чыыр черни эде чаартыры болгаш суг шугумунуң тудуун доозары – планнаттынган өске-даа ажылдарның аразында.
Тываның көдээ ажыл-агый адырын, ооң иштинде мал болгаш үнүш ажыл-агыйын деткииринче, ветеринарияны хөгжүдеринче база эпизоотиктиг чаагай чорукту хандырарынче, ол ышкаш социал-экономиктиг хөгжүлдениң тускай программа хемчеглерин боттандырарынче 1 млрд 100 сая ажыг рубльди тускайлаан.
Владислав Ховалыгның чугаазы-биле алырга, 2026 чылда Тыва 11 федералдыг национал төлевилелдерниң тозунга киржир, оон аңгыда «Мээң башкым», «Социал хөмүр-даш», «Сорунза» деп үш төлевилелди уламчылаар. Муниципалдыг тургузугларга ангар хевирниң ийи спорт залдарын тудары планнаттынган.
Регионнуң социал-экономиктиг хөгжүлдезиниң баш бурунгаар планнаашкынынга, орулгалар болгаш чарыгдалдарның баш бурунгаар санаашкыннарынга, чарыгдалдарның өй-чижээнге болгаш адырлар аайы-биле яамыларының сан-чурагайларынга даянып, Тыва Республиканың кол саң-хөө документизин ажылдап кылган.
Россия Федерациязының Президентизиниң чарлыктары-биле салдынган сорулгаларга дүүштүр национал көргүзүглерни чедип алырынче база Россия Федерациязының Президентизиниң болгаш Тыва Республиканың Баштыңының Айыткалдарын күүседиринче бюджет акша-хөреңгизин угландырар.