Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг Россияның тудуг болгаш чуртталга-коммунал ажыл-агый сайыды Ирек Файзуллин-биле Тываның чуртталга-коммунал ажыл-агыйының болгаш тудуг адырының айтырыгларын чугаалашкан.
Владислав Ховалыг Москвага ажыл-агыйжы сургакчылаашкын үезинде Россияның тудуг болгаш чуртталга-коммунал ажыл-агый сайыды-биле ужурашкан. Тываның баштыңы федералдыг деңнелге чугаалажылга үезинде чуртталга-коммунал ажыл-агыйы база тудуг адырынга хамаарышкан чугула айтырыгларны көдүрген. «Өг-бүле ипотеказы» федералдыг программага республиканың 2026 чылда киржир аргаларын база чугаалашкан.
Регионда коммуналдыг инфратургузугну чаартырын, ол ышкаш «Амыдырал инфратургузуу» национал төлевилелдиң күүселдезин ийи тала чугаалашкан. Бо чылдың 10 айларының түңнелдери нацтөлевилелдиң автомобиль оруктарын септээр көргүзүү 1,5-2 хуу ажыр күүсеттингенин, азы 24,7 км хөйнү кылганын демдеглээн. Регионалдыг болгаш муниципалдар аразының оруктарынга 51,3 км септээр пландан 16,4 км хөйнү, ооң иштинде 4,6 км кол четки оруктарын септээр тургаш 8,3 км чедирген. Нацтөлевилелдиң «Таарымчалыг хоорай хүрээлелин тургузары» федералдыг программа күүселдези-биле 19 муниципалдыг тургузугларда 30 хөй-ниити шөлүн чаагайжыткан.
Республиканың төвү Кызыл хоорайда арыглаашкын объектилерин тудуп, эде чаартыры чугааның кол айтырыы болган. «Хоорай тудуунуң шапкын хөгжүлдезиниң үезинде амыдырап-чурттаарынга таарымчалыг байдалдарны тургузарындан аңгыда, регионнуң экологтуг чаагай чоруун арттырарын хандырар бо төлевилелдиң ужур-дузазы чугула деп демдегледим» – деп, Владислав Ховалыг ужуражылга соонда демдеглээн.
Ирек Файзуллин Тывада күскү-кышкы үе-биле холбашкан хемчеглерже онза кичээнгейни угландырган. Владислав Ховалыг коммунал системаларның үзүктел чок ажылдаарын база социал объектилерге болгаш чуртталга бажыңнарынга бүзүрелдиг чылыгны хандырарын чедип алыр дээн ажылдарны илеткээн. Одалга сезону эгелээр мурнунда шупту септелге ажылдары үезинде доозулган.
Аварийлиг чуртталга бажыңнарындан чурттакчыларны өскээр көжүрер программа күүселдезинге аңгы доктааганнар. Тыва 2019 чылдан бээр 7,72 муң дөрбелчин метр аварийлиг чуртталга бажыңнарындан чурттакчыларны өскээр көжүрери-биле хөй аалдыг 13 бажыңны тудуп, ажыглалче киирген: Кызылда алды, Хову-Аксыда чеди. Чеди-Хөл кожууннуң Хову-Аксы суурда 4,60 муң дөрбелчин метр аварийлиг чуртталга бажыңнарындан 288 кижини өскээр көжүрер программаны доозары-биле регионалдыг чазак акшаландырыышкынны дилеп-тывар ажылды уламчылап турар.
Владислав Ховалыг тудуг адырында чедиишкиннерни база илеткээн. Эрткен чылдың көргүзүглеринге деңнээрге, бо чыл эгезинден бээр ажыглалче киирген чуртталга бажыңнарының хемчээли 33,5 хуу көвүдээн. Тываның Баштыңы регионда тускай негелделерлиг (чылда 2-ден 6 хуулуг) чиигелделиг ипотека программазын боттандырганы чуртталга тудуунуң хемчээлин элээн улгаттырган деп демдеглээн. Республиканың 2025 чылда 1000 керээ чарар нормазы сентябрьда-ла төнген.
Ийи тала ужуражылганың төнчүзүнде, «Өг-бүле ипотеказы» федералдыг программа-биле чылда 2 хуулуг чиигелделиг ипотека чээлизин бээриниң тускай негелдезин 2026 чылга чедир узадыр аргаларын база көргеннер.
