Тываның Тожу кожуунун 2023 чылга чедир чырык-биле бүрүн хандырар.
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол «Интергео» компанияның директорлар чөвүлелиниң даргазы Александр Хлопонинге Ак-Сугнуң чес-порфир чыдынында даг-болбаазырадылга комбинадының тудуу кожууннуң амгы үеде дизельдиг генератордан чырык ап турар улуг суурларын чырык-биле хандырар төлевилелди ботандырары-биле чонга дыка херек деп бадыткап шыдаан.
«Дизелдиг электрогенераторларны тожуларның уттуптар үези келир дээрзинге бүзүрээр мен. Бөгүн Тоора-Хемче кээр мурнуу чарыында, «Интергео» компанияның директорлар чөвүлелиниң баштыңы Александр Геннадьевич Хлопонин-биле ужураштым. Ак-Сугнуң даг-болбаазырадылга комбинадынче шөйер чырык шугуму Тожунуң шупту суурларынга албан чедерин, хол тудуп, дугуруштувус. Бистиң чуртувус ол төлевилелче хөй түңнүг бюджет акша-хөреңгизин салыр болганда, 2022-23 чылдарда төпчүткен чырык хандырылгазынга коштунар кылдыр чурттакчылыг суурларже чырык дамчыдар шугумнарны дүрген тудуп эгелээрин инвесторлардан чедип алыр мен» – Тываның Баштыңы бодунуң блогунда дыңнаткан.
«Интергео» компания бодунуң адаанда кезээ – “Голевтиг даг-руда компаниязы” КХН таварыштыр делегейде эң хөй чес бар (ооң курлавыры 3 млн. ажыг тонна) Ак-Суг чыдынын шиңгээдир лицензияны алган.
Инвесторлар бо чылын даг-болбаазырадылга комбинадын тудуп эгелевишаан, чырык дамчыдар агаар шугумнарын эптээр. Иркутскиниң энергосистемазындан Саян тайгаларынче шөйлү берген шугум 100 километр ажа бээр.
Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оол 2020 чылдың эгези Тожу кожууннуң төөгүзүнде эргилделиг үе-чада болур деп айыткан. Россияның чаңгыс аай энергосистемазынга Тожуну кожарындан аңгыда, транспорттуң чедингир эвес чоруун шиитпирлээри планнаттынган. 2020 чылдың март 21-де эгелээн көвүрүг Тыва-биле кожуунну харылзаштырар. Чер орук-биле кажанда-даа аргыжылга бар апаар.
«Тожу – Тываның бир онзагай булуңу. Бистиң тыва ивижилеривисти өскелерден аңгылап, тожу тывалары деп анаа эвес адаан. Чүге? Чүге дизе олар ортулукта ышкаш чурттап турарлар, бир талазында - Саян сыннары, а өске талазында - күчүлүг Улуг-Хем бүзээлеп алган. Бөгүн Тожуже көвүрүгнү тудуп эгелээн. Бо болуушкуну чүү дээр чүвел аан. Тус черниң чурттакчылары бүзээлелден үнүп, эрткен үеге улуг секти салганы болур. Көвүрүг барда, оруктар кылдынар» – деп, Шолбан Кара-оол соцчеткилерде бодунуң арынында бижээн.
Объектини тудар эргени ойнап алган тус черниң тудуг компаниязы –«Восток» КХН көвүрүг тудуун эгелээн. Күрүне керээзиниң негелдези езугаар, көвүрүг 2022 чылда ажыглалга кирер ужурлуг, а тудугжулар 2021 чылдың ийиги чаартыында, хуусаадан эрте ону дужааптарынга бүзүрелдиг. «Восток» КХН-ниң тудугжулары Тываның найысылалы Кызыл хоорайның улуг көвүрүүн база туткан арга-дуржулгалыг. Компания ынчан ол тудугну чыл ажыг хире хуусаадан эрте дужаап, 60 млн. хире рубльди камнап алган. Ол акшаларны Тожунуң көвүрүг тудуунга киириштирер.
ТР-ниң Чазааның парлалга албаны
