Тываның Баштыңы Шолбан Кара-оолдуң саналдааны-биле 2016 чылдан эгелеп боттанып эгелээн «Инек – чемгерикчи малым» губернатор төлевилели республиканың хөй ажы-төлдүг болгаш эвээш орулгалыг өг-бүлелеринге улуг ачы-дузалыг социал төлевилелдерниң бирээзи, бүдүн Тывада хөй ажы-төлдүг өг-бүлеге мал-маган өстүрер улуг идигни берген.
Бай-Тайга кожууннуң төвү Тээлиден Михаил, Чодураа Хомушкулар эрткен чылын «Инек – чемгерикчи малым» губернатор төлевилелдиң дараазында киржикчилеринге бызаалыг инекти дамчыткан. Олар алган бызаалыг инээнге эштей база бир инекти садып алган. Хомушкуларның өдээнде ийи боос инек март айда төрүүр. Чодураа кожууннуң чагыргазында техниктиг ажылчын. Өөнүң ээзи мал-маганын кадарып, сиген-ширбиилин белеткээринден аңгыда, тудуг үези эгелээрге, тудугжулап, акша-төгерикти ажылдап ап турар. Тудугжу ада амгы чурттап турар улуг бажыңын база бодунуң күжү-биле тудуп алган.
Чоокта чаа бо өг-бүлеге бешки уруу немешкен. Чаш өпея бир ай безин четпээн. «Беш ажы-төлдүг бис. Улуглары студентилер. Бирээзи – Барнаулда, өскези Кызылда өөренип турар. Март айда инектеривис төрүүр. Школачы уругларым инек саап өөренип алган. Ам магалыг-дыр, саанчыларым бар. Хеймеривис доругуп кээри билек, кадык, шай хайындырар сүттүг болур бис. Хөй ажы-төлдүг өг-бүле инектиг болуру албан деп бодаар мен. Инек турда, тодуг-догаа, ак чем шупту турар. Күрүнеден алган инээвис езулуг-ла чемгерикчивис болу берди. Хөй ажы-төлдүг өг-бүлелерни деткип турары дээш, Тываның Чазаанга четтиргенивисти илереттивис» – деп, аас-кежиктиг ава чугаалады.
Хомушкуларның өг-бүлези инээниң ажыын көрүп, ажы-төлүнге сүттүг кадыкты хайындырып берип, сүт-саан үезинде олар хойтпак ижип, шөйген быштак, ээжегей чип чайлаарлар. Өгнүң эр ээзи малынга сигенден аңгыда, чарбаны база четчир кылдыр белеткеп алган. Чазын өг-бүле огородунга картофель, ногаа аймаан тарып, болбаазырадып ап турар.
Бай-Тайга кожууннуң Өг-бүле болгаш ие-чашка дуза чедирер төвүнүң социал ажылдакчызы Чойгаана Салчак төлевилелдиң киржикчилерин амыдыралчы, үлегерлиг өг-бүлелерниң бирээзинге хамааржырын онзалап демдегледи.
“Инек – чемгерикчи малым» губернатор төлевилелче Тээли, Хемчик, Ээр-Хавак, Кызыл-Даг, Кара-Хөл, Бай-Тал, Шуй сумуларындан 2016 чылда 21 (130 ажы-төлдүг), 2017 чылда 14 (61 ажы-төлдүг), 2018 чылда 14 (50 ажы-төлдүг), 2019 чылда 28 өг-бүле (102 ажы-төлдүг) кирген. Бо чылдың киржикчилеринге 2018 чылда төлевилелге киржип эгелээннер бызаалыг инектерни чурум езугаар дамчыдар.
Шончалай ХОВАЛЫГ
Арслан Аракчааның тырттырган чуруу