Алтай кызыгаарында малын малдап...

Мөңгүн-Тайга кожууннуң Кызыл-Хая сумузундан сарлык кадарчызы Артыш Салчак эрткен чылын республиканың сарлыкчылар аразынга 100 төрүүр сарлыктан 107 баш бызааны камгалап алганы дээш, Наадымның бирги чергениң диплому-биле шаңнаткан. Ол ышкаш «Мөген-Бүрен» күрүнениӊ унитарлыг бүдүрүлгезиниң 55 чыл оюнга тураскааткан «Тайга черим чараш малы» деп сарлыкчылар байырлалының тиилекчизи болган.

Артыш биле Чейнеш Салчактарның өг-бүлези Алтай кызыгаарында малын малдап чоруурлар. Бо үеде олар Узун-Оюк аксы деп черде чайлаглап турар. Кыштаа Куу-Даг деп черде. Салчактар чеди оол, бир кыстыг. Хеймери чаа-ла бир хар беш айлыг. Улуг оглу шериг албан-хүлээлгезин күүседип турар. Артыш Салчак 1996 чылда «Мөген-Бүрен» күрүнениӊ унитарлыг бүдүрүлгезинге хой кадарчылап, ажылчын намдарын эгелээн.

– Ийи чүс ажыг сарлыктан аңгыда аалывыста оолдарывыстың чылгы малы, хой, өшкү база бар. Шээр болгаш чылгы малды кадарар болза, сарлыкты кышкы үеде ырактан хайгаарап каап турар.

Чымыштыг үелерде уругларывысты сумуда малчыннарның ажы-төлүнге туткан интернатка тургузуп каар бис. Оларны ында ашкарып-чемгерип турар. Дыштанылга үезинде уругларывыс кезээде чанывыста. Олар мал ажылын шуптузун кылып билир – деп, өгнүң эр ээзи чугаалады.

Чейнеш Салчак сарлык сүдүнден өреме, саржаг, чөкпек, ааржы, курутту кылыр алыр. Өгнүң кыс ээзи уруглары үүргенелиг кадыкка дыка ынак дээрзин демдегледи. Ол ак чеминиң артыкшылдыын садып-сайгарып турар.

Мөген-Бүренниң сарлык кадарчызы 2011 чылда бедик көргүзүглери дээш, Наадымның чемпиону болган. 2016 чылда, чээрби чылдың нүүрүнде, Тываның экономиктиг хөгжүлдезинге киирген үлүг-хуузу дээш “Тыва Республиканың алдарлыг малчыны” деп хүндүлүг атка төлептиг болган.

Артыш Салчактың ады «Ачылыг бай чуртувусту алдаржыткан сарлык малым» деп республиканыӊ эрткен чүс чылдыӊ болгаш амгы үениӊ ат-алдарлыг сарлыкчыларынга тураскааткан баштайгы номунче кирген.

Чурукту Шончалай Ховалыг тырттырган