Чума халдавырының бир тарадыкчызы – “Кызыл дептерже” киир бижиткен тарбаган

Тываның чумага удур станциязы Моол кызыгаарындан чумалыг хээкчилер аарыгны нептередип болур дээн дүвүрээзин үндезин чок дээрзин республиканың чонунга дыңнаткан. Кызыгаарлашкак кожа чурттан чумалыг өргелер хөйү-биле эртип келген деп дүвүрээзинни Тывадан сенатор Людмила Нарусова чугаалаанын сагындыраал.

– Бистиң регионнуң үш кожууну – Мөңгүн-Тайга, Тес-Хем база Өвүрге моол таладан чуманы халдавырның кол эдилекчилери өргелер болгаш тарбаганнар тарадып болур. Ындыг болзажок, бо таварылгада чуманы дириг амытаннар эвес, а кижилер киирип болуру айыылдыг, чүге дизе бес чумазындан кижилерниң аарааны чыл санында Моолда демдеглеттинип турар. А бисте ындыг таварылга бүрүткеттинмээн – деп, Тываның чумага удур станциязының директорунуң оралакчызы Ирина Акимова чугаалаан.

Эксперттиң чугаазы-биле алырга, халдвырлыг аарыгның бойдус хүрээлелинге өөскээн черинге дээштиг ажылдарны чорудар аргалар болгаш херек чүүлдер республикада бар. Чума өөскүдүкчүлериниң бөлүктеринде I база II патогеннер-биле ажылдаарын чөпшээрээн тускай лаборатория Тывада ажылдап турар.

Төп лаборатория Кызылда, Мугур-Аксы суур чоогунда стационарлыг лабораторияны тускайлаан, «КАМАЗ» маркалыг автомашинаның баазазында шупту дериг-херекселдер-биле четчелеттинген көжүп чоруур лаборатория Өвүр кожуунда ажылдап турар болгаш, республиканың кайы-даа булуңунга чеде бээринге белен. Оон аңгыда, Кызыл-Хая суурнуң чоогунда модульдуг лабораторияга тускай мергежилдиглер чайгы үеде ажылдап чайлаар.

Көжүп чоруур эпидемиологтуг үш отряд чогумчалыг эвес девискээрлерде ажылдап турар. Тускай мергежилдиглер апрельден октябрьга чедир аарыгның илереп болур черлерин доктаамал шинчилелде алган.

Чогумчалыг эвес девискээрде турар кожууннарның дөрт муң хире чурттакчызынга халдавырга удур тускай тарылганы чыл санында салып, шыңгыы хыналда алган. Чайгы айларның айыылдыг үезинде эпизоотиктиг девискээрлерге ажылдаар тускай мергежилдиглерниң шуптузун чумага удур тараан.

– Агаар-бойдус ам-даа чылываанындан, аарыгның эдилекчилери ам-даа ижээнинде, апрель-майда байдал оларга таарымчалыг апаар. Келир неделяда шинчилел ажылдарын эгелеп, девискээрлерже үнүүшкүннерни организастаар бис. Июль база августта эпидотрядтарның кол ажылдары чоруттунар – деп, Ирина Акимова тайылбырлаан.

Ол кожууннар чонунуң халдавырдан аарып болурунуң кол айыылы – тарбаган тудуп, ооң эъдин ажыглаарында деп, эксперт демдеглээн.

Чума аарыгның бир тарадыкчызы – Тыва Республиканың болгаш Россия Федерациязының “Кызыл дептеринче” киир бижиткен тарбаган. Ынчангаш тарбаган эъдин чемге ажыглаары база хоруглуг.