Тускай шериг операциязында мурнуку одуругда чаныш-сыныш чок албан-хүлээлгезин күүседип турар чаңгыс чер чурттугларывыска ээлчеглиг ачы-дуза чүъгүн чедирген делегацияның чамдык кежигүннери чедип келген.
ТР-ниң Дээди Хуралының Айыыл чок чорук, корум-чурум болгаш кызыгаар талазы-биле хораазының даргазы Эрес Хуурак база Кызыл кожууннуң төп эмнелгезиниң улуг эмчизи Орлан-оол Монгуш ажыл-агыйжы сургакчылаашкынның түңнелдерин таныштырган.
Тывадан шериг албан-хүлээлгелиглерге дуза көргүзер чаңгыс аай штавы чүък чедирер бөлүктү хевирлеп турар. Делегацияны штабтың даргазы, Тускай шериг операциязының айтырыгларның талазы-биле Тываның Баштыңының тускай төлээзи Тимур Кууларга баштаткан бөлүк дайынчы хөделиишкиннер девискээринде аңгы-аңгы шериг кезектеринде албан-хүлээлгезин күүседип турар чаңгыс чер чурттугларынга Шагааның ачы-дуза чүъгүн чедирип, оларның-биле ужурашкан.
Эрес Хуурак ээлчеглиг чүъктү Донецк облазының Старобешевск районунда шериглерге чедиргенин дыңнаткан. Ол мооң мурнунда каш катап чүъктү чедирип турган.
– Агаар-бойдустуң болгаш оруктуң нарын болганы-биле чүъктү озалдап чедирдивис. Дайынчы оолдарывыс үрде манааны, төрээн чериниң амданы сиңген сарлык, инек, аът, хой эъдин болгаш аъш-чемни алганнар. Шагаада амданныг мүн хайындырып, боорзак, боовазын-даа чоогладылар. Олар дыка өөрүп, четтиргенин катап-катап илередип турдулар. Ол ышкаш автомашиналар, квадроциклдерни, техниктиг чепсекти, артык кезектерни, чажыртынып шыптынар четкилерни, лааларны, суугуларны дээш оон-даа өске эргежок чугула чүъктү чедирдивис. Бөлүктүң өске кежигүннери Запорожье талазынче углапкан.
Делегацияже штабтың даргазы Тимур Куулардан аңгыда Тываның Чазаандан Айдыс Докан-оол, Кызыл кожууннуң төп эмнелгезиниң улуг эмчизи Орлан-оол Монгуш, Таңдының төлээлекчилер хуралының депутады, Межегей ортумак школазының башкызы Чингис Монгуш, Тываның Улустуң хөөмейжизи Артур Дамдын-оол, Камбы-Лама эргелелинден Шыырап Башкызы болгаш чолаачылар кирген.
Москвага беш сая рубльге техниктиг дериг-херекселдерни немей садып, долузу-биле чепсеглендивис. Ол ышкаш сургакчылаашкын үезинде улуг хемчээлдиг телевизорлар херек деп чагыг кирген. Дөрт шактың дургузунда 330 муң рубльди чыыптывыс. Дээди Хуралда Россияның либерал-демократтыг партияның фракция кежигүннери Виктор Цитцер база Роман Почикаев акша-төгерик-биле дарый дузалашканын демдеглекседим. Донда Ростов хоорайда команда пунктузунда дорт харылзааже үнер болгаш ужудукчу чок аппараттардан девискээрде ниити байдалды хайгаарарынга чугула херек мониторларны тургускан.
Ааңгы-аңгы шериг кезектеринде тускай шериг операциязында киржип турар дайынчы оолдарывысты шуптузун хаара тударын кызыттывыс. Дээди Хуралдың депутады Ульяна Монгуштуң чоруткан 64 эттээн хой кежи шериглерге улуг хереглелдиг болган.
Тывадан барган дайынчыларның фронтучу ада-иези – Иван биле Мария Обрезановтарга аалдап чедип, кезек чүъктү оолдарывыска дамчыдары-биле ында арттырдывыс.
Бистиң шериглерниң корум-чурумнуун болгаш эрес-дидими-биле ылгалып турарын демдеглээрге, чоргааранчыг чорду. Олар чоок кижилерин, чонун сагыш човавазын дилеп, Тиилелгелиг чанып келирин дыңнаттылар.
Шагаада Улустуң хөөмейжизи хары черде оолдарның хей-аъдын көдүрүп, хөөмей-сыгыдын бараалгаткан концертин көргүстү. Шыырап башкы сарыг шажын чүдүлгезиниң өөредиглиг тайылбырын кылып, чагыгларын бергеш, сүлде-сүзүүн улам бедидип, мөргүлдү номчуду.
Россияның Камгалал яамызы шериглерни бүрүнү-биле хандырып турар – деп, хораа даргазы чугаалаан.
Кызыл кожууннуң төлээзи Орлан-оол Монгуш шериг оолдар оларны чылыг-чымчак уткуп алганын онзалап демдегледи.
– Дайынчы хөделиишкиннер девискээринде агаар-бойдус өл-шык, чаъс-хар катай хаара чаап турар. Бистиң шериглерниң кезек бажыңчыгаштарынга киргеш, чурттап турар черин арыг-силигге тудуп турарын эскердим. Шивижигеш безин бар. Тускай температура тудар системалыг улуг чъүк автомашиназының ачызында алды тонна эътти доң олчаан чедирип бээр аргалыг болдувус.
Аңаа тыва шериг уруглар-биле база ужураштывыс. Олар 10 дугаар танк полугунуң санитар инструкторлары. Бирээзи Чеди-Хөлдүң төп эмнелгезиниң, өскези туберкулезка удур диспансерниң медицина ажылдакчылары. Олар танк полугунда чүгле иелээн болдулар, ийи чылга керээни чарып алган, 2023 чылдың октябрьда мында келген. Кол-ла сорулгазы – шериг оолдарга дүрген эмчи дузазын чедирери, оларның амы-тынын камгалап алыры. Шериг чаңгыс чер-чурттуглары оларны кезээде деткип турарын чугаалап турдулар. Эм-таң-биле хандырылга чогуур деңнелде.
Бистиң шериглерниң дидим-эрестии оларның арын-шырайындан-на көстүп турар. Адрестиг белектерни кижи бүрүзүнге дамчыдарын кызыттывыс. Чамдык оолдар мурнуку одуругда туржуп турар болгаш кээп шыдаваан. Ынчалза-даа эштери дамчыдар дээш ап алдылар. Кожуунувустуң оолдарынга шуптузунга чедирдим.
Школачыларның кылган лаалары, чагаалары, ылаңгыя шериглерниң төрээн дылынга бижээн, оларның сагыш-сеткилин өөртүп, чылыдып, хей-аъдын улам-на көдүрдү. Дайынчы акылары Тиилелгелиг чанып келгеш, оларның-биле албан ужуражырын чугаалап турдулар – деп, ол Орлан-оол Монгуш сургакчылаашкынның түңнелдери-биле үлешкен.
Луганск, Донецк болгаш Запорожье девискээрлеринде аңгы-аңгы шериг кезектеринде албан-хүлээлгезин күүседип турар дайынчы чаңгыс чер чурттугларывыс Шагааның ачы-дуза чүъгү дээш энерел сеткилдиг чонунга четтиргенин илереткеннер.
Ниити-российжи улусчу фронтунуң Тывада салбырының күүсекчи комитединиң удуртукчузу, Тывадан шериг албан-хүлээлгелиглерге дуза көргүзер чаңгыс аай штабтың даргазының оралакчызы Саима Далчин ээлчеглиг ачы-дуза чүъгүнүң чыылдазының эгелээнин медеглээн. Чүъктү март айның ортан үезинде чорудар.
«Бүгү чүүлдү тиилелге дээш!» федералдыг төлевилелдиң чорудуу-биле ачы-дуза чүъгүн база чорудулгазын Ниити-российжи улусчу фронт организастап турарын сагындыраал.
