Бөгүн Тываның Улустуң чогаалчызы Кызыл-Эник Кудажының төрүттүнгенинден бээр 95 харлаан ою.
Тываның А. С. Пушкин аттыг национал ном саңынга Кызылдың 2 дугаар школазының 11 «а» клазының өөреникчилеринге Тываның улустуң чогаалчызы, драматург, публицист, очулдурукчу Кызыл-Эник Кудажының 95 харлаанынга тураскааткан «Төөгүнүң үе-шагның чогаалчызы» деп ужуражылганы болгаш электроннуг таныштырылганы чурт-шинчилел чогаалының болгаш национал библиография килдизиниң ажылдакчылары эрттирген.
К.-Э. Кудажы Улуг-хем кожууннуң Ийи-тал сумузунуң Чээнекке 1929 ч. декабрь 13-те, ол үениң идепкейлиг араттарының өг-бүлезинге төрүттүнген. Ол 1938 ч. Ийи-Талдың чайлаг школазынга өөренип эгелээн. Школачы чылдарындан-на ол чурукчу болурун күзеп чораан. Школага үнүп турган хана-солуннарның идепкейлиг бижикчизи база чурукчузу чораан...
1935 ч. Шагаан-Арыг чеди чыл школазынче өөренип кирген. Школаны өөренип дооскаш, 14 харлыг тургаш-ла күш-ажылчы амыдыралын эгелээн.
1946 ч. Кызылдың башкы училищезинче өөренип кирген. Аңаа өөрени бергеш, хөгжүм кичээлин өске эртемнерден артык сонуургаар турган. 1951 ч. училищени чедиишкинниг дооскаш, Тере-Хөл, Чыргалаңды школаларынга башкылап чораан. 1960 ч. Кызылдың башкы институдунуң дыл, литература факультедин, Москва хоорайда Партияның дээди школазының журналистика салбырын дооскан.
Хөй чылдар иштинде Тываның төп солуннарынга («Шын», «Тываның аныяктары»), «Улуг-Хем» альманагынга редакторлап ажылдап чораан.
К.-Э. Кудажы тыва чогаалдың алдын үүжезинче кирип турар «Уйгу чок Улуг-Хем» деп 4 томнуг роман-эпопеяны бижээш, хөй санныг номчукчуларның сонуургалын чаалап алган. Ол каяа-даа идепкейжи чораан болгаш Тыва АССР-ниң Дээди Совединиң депутадынга, Кызыл хоорайның депутадынга чаңгыс эвес удаа соңгуттуруп чораан. Ынчангаш ажылының аайы-биле дыка хөй даштыкы чурттарга: Индия, Сингапур, Малайзия, Италия, Ватикан дээш оон-даа өскээр чедип каапкан.
К.-Э. Кудажы – очулдурукчу, А. С. Пушкинниң, Л. Н. Толстойнуң, Т. Шевченконуң, С. Щипачетуң, С. Гудзенконуң чогаалдарын, К. Чуковскийниң «Доктор Айболит», Е. Ильинаның «Дөрткү бедик» деп тоожузун тыва дылче очулдурган. Ооң чогаалдары орус болгаш өске дылдарже очулдуртунган.
Өөреникчилер ук хемчегге дыка улуг сонуургал-биле киришкеннер. Олар айтырыгларга идепкейлиг харыылааш, белекчигештерни алганнар.
