Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг биле «Цзыцзинь даг-үлетпүр корпорация (Zijin Mining)» кыдат компанияның төлээлери ажыл албан аайы-биле Тываның Чазаанга ужурашкан.
Тывада шупту үндүрүг орулгаларының 9 хуузун (2024 чылда – 1 млрд. 454,7 млн. рубль), азы эң хөй үндүрүгнү төлеп турар «Лунсин» даг-тывыш бүдүрүлгези-биле кады ажылдажылганың чаа дугуржулгазынга атты салганнар.
«Цзыцзинь Майнинг» компанияның президентизи болгаш директорлар чөвүлелиниң оралакчы даргазы Цзоу Лайчан корпорацияның албан езузунуң туружун илередири-биле Тывага боду чедип келген. «Лунсин» компания доктаамал, үргүлчү ажылдаар ужурлуг деп, ниити болгаш чаңгыс аай шиитпир хүлээп алдынганын ол дыңнатты» – деп, Владислав Ховалыг кыдат партнерлар-биле ужуражылга соонда дыңнаткан.
Ийи неделя бурунгаар «Лунсин» кызыгаарлаан харыысалгалыг ниитилелдиң удуртулгазы 2025 чылдың июнь 1-ден эгелеп комбинаттың ажылын соксадыр дугайында дужаалды үндүргенин сагындыраал. Тываның Чазаа медээни алгаш, корпорацияның удуртулгазы-биле дарый харылзажып, регионнуң 1000 хире чурттакчыларының салым-чолунга салдар чедирип турар шиитпирни катап эде көөрүн дилээн.
Ужуражылга үезинде кыдат тала ооң мурнунда үнген документини солуур дугайында чаа дужаалга бөгүн ат салдынарын чугаалаан. Май 1-ниң медээзи-биле алырга, 1245 кижи комбинаттың ажылын хандырып турар, 957 кижи – тус черниң чурттакчылары.
Улаштыр ТР-ниң Чазак Даргазының оралакчызының хүлээлгезин күүседип турар Айдыс Сынааның удуртулгазы-биле, Тываның сайыттар кабинединиң деңнелинге эрткен ужуражылгада, дугуржулганың пунктуларын боттандырар аргаларын тодаргай сайгарып көрген.
Чаартынган документ езугаар, бүдүрүлге бодунуң орулгазының кезек чамдыызын социал төлевилелдер күүселдезинче угландырарын хүлээнген.
Чедип алдынган дугуржулга-биле Кызыл-Таштыгның полиметалл чыдынын шиңгээдип турар «Лунсин» компания 2025 чылда Тожу кожууннуң төвү – Тоора-Хем суурга 160 олуттуг уруглар садының тудуунче кирер.
Ажыл херек кырында апрельде-ле эгелээн, «Лунсин» компания уруглар садын тударынга төлевилел-санаашкын документилерин белеткээр тускай мергежилдиглерни хөлезилеп, чер участогунуң талазы-биле айтырыгларны шиитпирлээн. Келир үениң тудуунга инженер ажылдары бо чоокку үеде эгелээр.
«Лунсин» компаниязы уруглар садындан аңгыда, Тожуну республика-биле харылзаштырган, 102 километрге шөйлү бээр «Копту-Аксы – Тоора-Хем» автоорук участогун тудар. Компания эге школа тудуун акшаландырарынга чөпшээрешкен, Тожунуң ивижилеринге ачы-дуза чедирилгезин ам-даа уламчылаар. Оон аңгыда, бүдүрүлгениң акша-хөреңгизи-биле регионалдыг Ушу федерациязының ийи тренеринге шалыңын төлеп, ооң өөреникчилериниң ушуга бүгү-российжи болгаш делегей маргылдааларынга киржир чарыгдалдарының чамдыызын дуглаар.
Чаа дугуржулганың ачызында, даг-тывыш үлетпүрүнге кадрлар белеткээр талазы-биле Тываның Чазаа биле «Лунсин» компанияның аразында кады ажылдажылга экижиир. Компания кол угланыышкынныг өөредилге черлеринге тускай сорулгалыг өөренир абитуриентилер чыылдазын чылдың-на чорударын хандырарынга чөпшээрешкен. «Лунсин» бодунуң бүдүрүлгелеринге херек мергежилдерге ажылчыннар штадын четчелээринге Тываның чурттакчыларын 60 хуу чедир алырын хүлээнген.
Ийи таланың дугуржулгазының дыка хөй пунктулары ооң мурнунда керээлерде кирип турган болгаш, билдингир. Чижээ, республиканың чазаа биле компания дагжы мергежилгелерге тускай мергежилдиглер белеткээринге элээн каш чылдарда кады ажылдаан. Кады ажылдажылганың ачызында, бөгүнде «Лунсин» бүдүрүлгезинде ажылдап турар шупту кижилерниң 76,6 хуузу, азы 924-ү республиканың база Тожунуң чурттакчылары болуп турар.
Компания үш чыл бурунгаар Кызыл-Таштыг даг-болбаазырадылга комбинадындан продукция сөөртүрүнге ажыглаар «Кызыл – Сарыг-Сеп» автооруунуң эде тудуушкунунче боттарының акша-хөреңгизин берген. «Лунсин» – «Тайга» хаак комплекизиниң инвесторларының бирээзи.
Тываның Чазааның хүлээлгелерин база дугуржулгада көрген. «Лунсин» компанияга хамаарыштыр аңгы-аңгы чиигелделерни болгаш онза эргелерни хүлээндирер аргалар бар. ТР-ниң Экономиктиг хөгжүлде яамызының экперттериниң бодалы-биле алырга, капитал салыышкынны камгалаар болгаш деткиир дугайында дугуржулганы чарары эң дээштиг болур. Ол инвесторга төлевилел боттандырылгазының хуусаазынга үндүрүглер ставкаларын өскертпес дээн ышкаш эрге-хоойлу шөлүнге магадылалды бээр. Капитал салыышкынын камгалаар болгаш деткиир дугайында дугуржулга компанияның ажылдаар байдалдарын баксырадып болур эрге-чагырга шиитпирлеринден ону бүрүнү-биле камгалаар.
Ужуражылганың киржикчилери керээниң тодаргай пунктуларын күүседиринге харыысалгалыг ийи таланың ажылчын бөлүүн болгаш ажылдакчыларын тургузар деп дугурушкан. Ажылчын бөлүктер төлевилел аайы-биле ажылдап кылган «орук карталары» езугаар ажылдаар.
