Өртектер өстүрген факт-барымдаа бадыткаттынган таварылгада

Тываның эрге-чагыргалары республиканың девискээринден дашкаар черлерден киир сөөртүп турар барааннарның чедирилгезинде тургустунуп келген чидиг айтырыгны Россияның Үлетпүр болгаш садыг яамызының мурнунга салыр ужурга таварышкан.

Тывадан барган садып алыкчыларга онза хереглелдиг барааннарны Хакасияның мөөң садыгжылары садарындан ойталааны аңаа чылдагаан болган. Абаканның коммерсантылары чигир, хендир-үзү дээн чижектиг барааннарны тудуп, чажырып алырын оралдашканнар.

Мындыг медээни Кризиске удур регион штавының март 15-те болган хуралынга дыңнаткан. Тываның Экономиктиг хөгжүлде болгаш үлетпүр яамызының дыңнатканы-биле алырга, федералдыг албан чериниң холгаарлаашкынының соонда, Хакасияның эрге-чагыргалары байдалды орталандырып, четпестерни чайлаткан, билишпестээр чорукту узуткаан, бөгүн Абаканның мөөңнеп садар баазалары тыва хереглекчилерге барааннарны кандыг-даа кызыгаарлаашкын чокка садып турарлар.

Мындыг чергелиг фактыларга хамаарыштыр шалыпкын хөделири-биле, а ол ышкаш бирги хереглелдиң барааннарынга өртектер өстүрер таварылгалар-биле холбаштыр Кризиске удур штабка “изиг шугумну” ажыдар деп шиитпирлээн. Республиканың чурттакчылары ындыг таварылгаларның дугайында Тыва Республиканың хондур-дүндүр ажылдаар дежурный албанының 2-12-94 дугаарлыг телефонунче долгааш дыңнадып болур. Яамының боду чер-черлерде бот-башкарылга органнары-биле кады републиканың бүгү девискээринде өртектерниң шинчилелин чорудуп турар. Чазактың оралакчы даргалары, сайыттар быжыглаттынган кожууннарында ындыг контрольду боттандырып турарлар.

Оларның бергени сан-медээлерден алырга, республиканың хереглел рыноктарында байдал чогум чүгээр. Чоорту өзүлде чигирге (10,5 хуу), ногаа аймаанга, чимиске болгаш сүт продуктуларынга болган. Эм-таң рыногунда 50 рубль чедир өртектиг эм-таң бичии өскен (1,2 хуу). Оон аңгыда Тываның Баштыңы Владислав Ховалыгның даалгазын ёзугаар аъш-чем курлавырының четчелээшкинин чоруткан.

ТР-ниң Көдээ ажыл-агый болгаш аъш-чем яамызының сайгарылгазындан алырга, республика боттуң аъш-чем продуктуларын бүдүрерин көскүзү-биле көвүдеткен. Амгы үеде хереглел корзиназын долдуруп турар 23 социал ужур-уткалыг аъш-чемниң 14-үн Тывада бүдүрүп турар. Оларның иштинде далган, хлеб, булочка кылыглары, инек, хой, хаван эъди, балык, ак-саржаг, сүт, кырлыг-кара крупазы, картофель, капуста, согуна, морковь.

Ындыг болзажок, амдыы дээрезинде иштики рынокта аъш-чемге ажыглаар боттуң көдээ ажыл-агый продукциязының үлүү улуг эвес. Шак ынчалдыр, эът-биле республика 60,7 хуу хандырттынган, сүт-биле – 61,5, картофель-биле –72,2 , ногаа аймаа-биле –7,6, чуурга-биле – 2,2 , далган-биле – 4,4 хуу. Четпес хемчээлдерни өске регионнардан киир сөөрткен барааннарның күсели-биле дуглап турар.

Мооң-биле холбаштыр Владислав Ховалыг яамыларның болгаш албан черлериниң удуртукчуларынга аъш-чем курлавырларының эргежок чугула деңнелин хыналдага алырын, ылаңгыя социал албан черлерин аъш-чем-биле хандырар керээлерни өй-шаанда чарарын, ооң күүселдезин доктаамал хынап турарын дааскан.