Таймир Сарыглар: Эң кол чүүл – аът мунукчуларының айыыл чок чоруу

Республиканыӊ аът чарыжыныӊ 29 дугаар сезонунуӊ ажыдыышкыны Чөөн-Хемчик кожууннуӊ Бора-Булакка апрель 23-те болур. Бо чылын аът чарыжын Улуг-Хем база Чаа-Хөл кожууннары деткикичи болуп эрттирер.

Чоннуң ынак оюннарының бирээзи – аъттар чарыжы. Бо эртер маргылдаага аът мунар 18 хар четпээн оолдарның ада-иезинден чөпшээрели болгаш чүгүрүк малдың ээзинден дилег билдириишкин база эргежок чугула.

Маңаа хамаарыштыр Тываның Аът федерациязының даргазы Таймир Сарыглар @tmgnews17 тайылбырны берген.

– Чылдан чылче эң кол айтырыг – аът мунукчуларының айыыл чок чоруу. Аъттың ээлери-даа, аът мунукчулары-даа, аът мөгейик¬чилери-даа чарыштың кол дүрүмнерин, негелдерин дыка эки билир. Ынчалза-даа бо чылын база катап сагындырып каары артык эвес боор. Мооң мурнунда чарыш үезинде аът мунукчуларының аразында шынары хирелиг (тудугга, чадаг-терге мунарда кедер) камгалал бөрттүг оолдар бары илереттинип турар. Аргалыг болза, аът мунукчуларынга таарыштыр кылган тускай бөрттерни ажыглаары чугула.

Ийиде, үениң аайы-биле уругларның кадыкшылы, айыыл чок чоруу бирги чергениң айтырыы болганда, оолдарга камгалал бөрттен аңгыда аът мунарынга ажыглаар тускай спортчу камгалал дериин (ээжектеринге, дискектеринге, хөрээнге кедер) чарыш үезинде киирер болза эки. Бо бүгү аъттан ужарга, оолдарны бүзүрелдии-биле камгалаптар.

Үште, назы чептээн оолдарның кадыкшылының, амы-тынының камгаладылгазын кылдыртып алыры чугула. Спорттуң кандыг-даа хевиринде спортчулар ук камгаладылганы кылдыртып ап турар болгай. Ук камгаладылганы баш бурунгаар кылдыртып алыры күзенчиг, чаңгыс аай бир чылдың.

Дөртте, аът мунукчулары ада-иезиниң бижимел чөпшээрелден аңгыда оларның паспортунуң хоолгаларын кожары албан.

Беште, аъттың белеткелин, соодун хынаары-биле мал эмчилери чарышка доктаамал ажылдап турар. Чедир белеткевээн мал чарыш үезинде кемдей бээр, азы хорап болур. Бо чүүлдер кыдыында көрүкчүлерниң сагыш-сеткилинге аарышкылыг болур.

Сөөлүнде хүндүткел айтырыынга доктаап көрейн. Чарыш эрттирип турар кожууннарның төлээлерин, шииткекчилерни, дузалакчыларны хүндүлеп көөрү чугула. Маргылдаа-ла дээш маргыжып турбас болзувусса эки. Бот-боттарынга хумагалыг база хүндүткелдиг болурун кол дүрүм кылып алыры чугула деп санаар мен.