2024 чылда Тываның экономиказы российжи ортумак көргүзүгден 2,5 катап бедик темпилиг өскен. ТР-ниң Экономиктиг сайзырал болгаш үлетпүр яамызының дыңнатканы-биле алырга, бо чылын регионалдыг каттышкан продуктунуң хемчээли 136,1 млрд. рубль болган, 2023 чылга деңнээрге 11,1 хуу хөй (бүгү Россияда + 4,3 хуу). РКП чүгле акша-хөреңги талазы-биле эвес, ооң бодунуң хемчээли-биле база өскен – 3,9 хуу.
Тываның РКП-ниң чартыындан хөй кезиин чаңчыл ёзугаар экономиканың боттуг адырлары – үлетпүр, тудуг, көдээ ажыл-агый, транспорт тургузуп, регионалдыг продуктунуң 53,3 хуузун ээлээн. 2024 чылда тудуг комплекизиниң, үлетпүр тывыжының, садыг-саарылга болгаш ачы-дуза адырының, ооң иштинде өнчү-хөреңги садыглажылгазының көргүзүглери элээн өскен.
Республика чиигелделиг ипотеканы ажыглап, чуртталга тудуун шапкынчыткан. Күрүне программалары-биле социал объектилер туттунуп турар: чижээ, 2024 чылда 4 школаны ажыглалче киирген. Хөмүр-даш болгаш демир руда тывыжының хемчээли 13 хуу кызырылза-даа, «Лунсин», «Межегейхөмүр», «ТГРК» база «Тардан Голд» компаниялар ооң мурнунда ышкаш, регионалдыг каттышкан продуктуда улуг үлүгнү киирип турар. Бүдүрүлгеге хамаарышпас адыр – өөредилге болгаш кадык камгалал албан черлери, күрүне эргелеп-башкарылгазы, шериг айыыл чок чоруунуң хандырылгазы боттарының үлүүн РКП өстүреринче киириштирери чадавас.
Республиканың экономиказында 2023 чылда чедип алдынган угланыышкыннар колдуунда хевээр арткан. Ылаңгыя, Тываның регионалдыг каттышкан продуктузунда экономиканың социал секторунуң үлүү 6 млрд рубльге, ол ышкаш боттуг секторнуң, бирги ээлчегде тудуг, көдээ ажыл-агый база садыг-саарылга, шимчевес өнчү-биле операциялар 7 млрд рубльге өскен.
Тывага эң хөй дизе 1 хуу өзүлдени чедип алыры, статистиктиг болбаан чүүл деп, дөрт чыл бурунгаар эки чүүлдерге бүзүрээр медээчилер санап турган. Ындыг болзажок, 2022 чылда республика ол даап санаашкыннарны ажып, республиканың каттышкан продуктузун 8,9 хуу улгаттырган. А 2023 чылда ол Россияда ниитизи-биле 3,6 хуу болган болза, а Тывада 9,6 хуу өскен. Тыва ол көргүзүгнү өстүргениниң талазы-биле чурттуң регионнар аразынга мурнунче үнген, а 2024 чылдың түңнелдери-биле ол-ла туружун салбаан.
Регионалдыг каттышкан продукт дээрге, хөгжүлдениң эң чугула көргүзүү болгаш, бүгү регион экономиказының ажылының түңнелдеринге ниити үнелел-дир. РКП бедик болган тудум, республиканың эрге-чагыргазы хөй акша-хөреңгини социал программаларже угландырар аргалыг. Тыва регионалдыг каттышкан продуктузун бедидип тургаш, чурттуң ниити иштики продуктузун өстүреринге бодунуң үлүүн киириштирер.
