Тываның Чазаа «Көдээ ажыл-агый ажыглалдыг черлерни ажыглаарының дугайында» регионалдыг хоойлунуң төлевилелин Дээди Хуралга сайгарар кылдыр дамчыткан. Республиканың «Чер дугайында хоойлузунда» 7-ги эге көдээ ажыл-агый ажыглалдыг черлерни эде хуваар адырда ону ажыглаарының айтырыгларын өйлеп таарыштырып турган.
Ам Тывада көдээ ажыл-агый ажыглалдыг черлерниң ажыглалын тодарадырда, чурттакчы чонга ону ажыглаарын бөдүүнчүдерде, черге өнчү хамаарылгаларын калбартып, тодаргайлаарында аңгы хоойлу-биле өйлеп таарыштырар.
Араттарга, хамаатыларга черни бээриниң болгаш чер участоктарын хуужударының чурумун хоойлу төлевилелинде айыткан. Хоойлу төлевилелинде кирген чурумнарның хөй кезии көдээ ажыл-агый ажыглалдыг черлерни ажыглаарының дугайында федералдыг хоойлунуң нормаларын бадыткаан. Оон аңгыда Тываның онзагайын өөренип көрген нормалар база бар.
Көдээ ажыл-агый ажыглалдыг черлерде фермерлерниң ажыглап турары черлеринге өске улустуң чурттаар оран-сава тударын хораан кожууннарны база тодараткан. Республиканың найысылалы – Кызылды долгандыр агрокуржагга, ол ышкаш үнүш ажыл-агыйын хөгжүдеринге онза үнелиг черлерлиг Кызыл, Каа-Хем, Бии-Хем база Таңды кожууннар аңаа хамааржыр. Ол девискээрлерге тудугларны хорууру - көдээ ажыл-агый черлериниң бедик продуктулуун камгалап арттырар ужурлуг.
Федералдыг хоойлужудулга езугаар, ында ажылдап турар фермерлер боттарының участоктарынга чүгле чаңгыс бажыңны тудуп ап болурун чөпшээрээн. Ол тараачын-арат ажыл-агыйынга тускайлаан чер участогунуң шупту шөлүнүң 0,25 хуузун ашпас, 500 хире дөрбелчин метрден улгатпас, үш каъттан бедивис бажың болур ужурлуг.
Чаа хоойлуда кирген чугула бир норма – көдээ ажыл-агый ажыглалдыг чер участогунуң үстүкү хемчээли. Чаа участоктуң эң эвээш хемчээли 1 гектар, а улуу – 25 гектар болур. Бир эвес участокту садыглажылга чокка көдээ ажыл-агый бүдүрүлге организациязынга берип турар болза, ооң хемчээли 2 гектар чедип болур.
Участоктуң кудуку хемчээлин киирип турар ужуру, көдээ ажыл-агый шөлдерин хөлүн эртир үүрмектээрин болдурбазы деп, ТР-ниң Чер болгаш өнчү хамаарылгаларының яамызы тайылбырлаан. Бичии черлерге үлеп кааптарга, ооң ажыглалының шынары чүгле кудулаарындан аңгыда, участоктарны шын эвес ажыглаарынга чедирер.
Хоойлу төлевилели чер участогун азы черге үлүгнү хоойлу езугаар эвес азы нормадан ажыгга алган болза, ооң ээзи оон ойталаар хүлээлгелиин доктааткан. Чер ээзи ындыг участокту азы ооң артык кезээн садыглажылгаже салгаш, садар ужурлуг.
Дээди Хурал хоойлу төлевилелин деткээн соонда, Тываның Баштыңы атты салыр. Хоойлуну албан езузунуң массалыг информация чепсектеринге парлаан соонда, он хонук эрткенде күш кирер.
