Тывада келир мал кыштаглаашкынында онза байдалдарны хайгаараар штабты тургускан

Келир кышта мал ажыл-агыйларынга болгу дег онза байдалдарны ажып эртеринге эрге-чагырга органнарының болгаш хамаарылгалыг албан черлериниң демниг ажылын хандырар сорулгалыг Тываның чазааның чанында оперативтиг штаб тургустунган. Тываның Чазак Даргазының агроүлетпүр комплекизиниң ажыл-чорудулгазын удуртуп-хайгаараар оралакчызы Уран-оол Ондарны штаб даргазының хүлээлгезин күүседир кылдыр томуйлаан.

Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг мал кыштаглаашкынының үезинде тургустунуп келир онза байдалдар болгаш аңгы-аңгы айтырыгларны харыылаарындан аңгыда, оларны болдурбазының талазы-биле хемчеглерни алырын штабка дааскан. Ону кылырда чер-черлерде байдалды доктаамал хынап, тус черниң эрге-чагыргазы-биле харылзааны тудуп, болгу дег айыыл-халаптарны баш бурунгаар көрүп, багай уржуктарны болдурбас дээш ажылдарны үезинде организастаар ужурлуг.

Регионалдыг штабтың хыналдазында айтырыгларның аразында – ажыл-агыйларда төрүүр малдарны тарып боозадырындан эгелээш, малдың чаш төлүн чидириг чокка камгалап алыры чугула кол черде. Бо ажыл мал ажыл-агыйынга дорт хамаарылга чок, чижээ бөрүлер аглаар аңныыр бригадаларын мөөңнээри дээн ышкаш, өске-даа хөй айтырыгларны шиитпирлээр. Кыштаглаашкын үезинде араатан амытаннар малчыннарның мал бажын көвүдедир дээн ажылынга моондактарны тургузуп турарындан, мал-маганны камгалаары чугула.

Штабтың харыысалгазынче малдың ветеринарлыг шинчилелдерин доктаамал организастаары, сакман ажылдарынче эки турачыларның дузалакчылар командаларын чыыры дээн ышкаш, улуг болгаш харыысалгалыг ажылдар база кирген. Сакманчылар малдың чаш төлүн хайгаарап, чидириг чокка камгалап алырынга дузалажыр. Республика чылдың-на ындыг ажылдарже 2-ден 3 муң чедир эки турачыларны хаара тудуп, ону бюджеттен төлеп берип турар.

Регионалдыг штабтың онза кичээнгейинде болгаш сагыш човаашкынында – кыштаглаашкын үезинде малчыннарның боттарынга болгаш оларның дузалакчыларынга дүрген болгаш шынарлыг эмчи дузазын чедирер айтырыг бар. Тыва малчыннар бүдүн чыл дургузунда малын хостуг одарладыр болгаш, хонаш-турлаа суурдан ырак, одар-белчиирлиг черлерде турар. Ынчангаш эрге-чагырга черлери эмчи дузазы, ылаңгыя дүрген дуза чедиреринге хамаарышкан шупту айтырыгларны хайгааралга тудар апаар.

Бо белен эвес айтырыг-дыр, чүге дизе бөгүн республикада малчын аалдарның саны 3 муң ашкан. Харлыг, соок кыштарда дүрген эмчи дузазының машиналары хөртүк харлыг черлерни арай деп тургаш эртип чедер. Ынчангаш доктар билбес машиналарны, орук техниказын база ынаар хаара тудар.

Чамдыктарда шыырак транспорт безин чедип албас черлерже санавиация дузазы херек апаар. Боттарының араттары дээш сагыш човап турар удуртукчулар кожуунунуң девискээринде малчын өг-бүлелерге эмчи шинчилгезин доктаамал чорудуп, кайы малчынның кадыкшылы хирелигил деп билир болгаш, дүрген дуза кадарынга кезээде белен болур ужурлуг.