Хенертен чылып, харның дүрген эрип эгелээни-биле, иемдик черлерден баткан суглар Тываның элээн каш муниципалдыг тургузугларында кудумчуларны болгаш өрегелерниң участоктарын алган таварылгалар демдеглеттинген.
ТР-ниң Чуртталга-коммунал ажыл-агый яамызының, Транспорт яамызының, Кызыл хоорай мэриязының болгаш кожууннарның киржилгези-биле дарый хуралды чыып, республикада амгы байдалды сайгарган.
Республика найысылалында байдал берге, ында хар кончуг дүрген эрип турар. Хоорай чагыргазының дыңнатканы-биле алырга, оң талакы эрикте болгаш Вавилин ээтпээнде чамдык черлер сугга алыскан, он ийи хире бажыңнар когараан.
«Чаагайжыдылга» муниципалдыг албан чериниң ажылдакчылары сугга алзыпкан черлерде суг сордурар ажылды организастаан. «КамАЗ» маркалыг техника, экскаваторлар, чүдүрүкчүлери болгаш суг насостары дээш, он ажыг тускай техника аймаан хаара туткан. Үжен ажыг кижи ажылдап турар, ажылдар дүн-хүн чок чоруп турар.
Мэрия когараан шупту кижилерни түр када чурттаар черлерже тургузарынга болгаш чогуур дузаны көргүзеринге беленин дыңнаткан.
Кызыл кожууннуң Каа-Хем хоорай суурнуң 2 дугаар Восточная кудумчузунуң чурттакчызы эрип баткан суглар оларның девискээрлерин апканын дыңнаткан. Муниципалдыг эрге-чагырга “Жилсервис” МУБ-биле кады эрээн сугларга удур ажылдарже 6 санныг техниканы: КамАЗ-5320, ЗИЛ, ГАЗ-53-тү мөөңнээн. 2-ги Восточная, Чооду Кидиспей, Малчын, Бауман, Кыргыс-Шулуу, Современниктер, Пограничная, Киров кудумчуларындан 112 куб сугну сордурган. Хербис даандан баткан сугну өскээр чайып, Каа-Хем суурну камгалаан. Кызыл кожуун база Каа-Хем суур чагыргаларының ажылдакчылары дежурныйлаашкын графигин тургускан. Март төнчүзүнге чедир хайгааралды уламчылаар.
Тожу кожууннуң Тоора-Хем суурда бир өреге сугга алыскан. Тус черниң чагырга ажылдакчылары күжү-биле кудумчуда бажыңның хериминден эрип калган сугну суг сордурар херексел-биле үндүр сөөрткен. Гагарин 16-1 дугаарлыг бажыңның херимниң иштинде сугну сордурган. Ол-ла бажыңның ээзи суг база катап херим иштин, бажыңның подвалын дола бергениин оон дыңнаткан. Чагырга ажылдакчылары ол черге дарый үнген. Республиканың Орук-транспорт яамызы кожуунга дуза чедирериниң аргаларын көрүп турар.
Марттың 19-та, Бии-Хем кожуунда Туран хемниң унундан доштар эрикче үнгени демдеглеттинип, 11 өреге участоктарынга айыылды тургускан. Кожуун чагыргазының дарый хөделгениниң түңнелинде, 1000 метр узун арыкты казып, суг хоорзаларын аштаптарга, үер айыылы эрте берген.
Бо хүнде республикада ниитизи-биле 5150 оруннуг 83 түр када чурттаар төптерни белеткээн. Регионалдыг дыңнадыышкын системазының кезектерин шупту 19 муниципалдыг тургузугларга тургускан.
2431 кижи, 491 техника болгаш 25 эштир чүүлдер суг үеринде бооп болур онза байдалдарны чайладырынга белен. Оон аңгыда, 60 кижиден тургустунган аэромобильдиг бөлүк болгаш 15 санныг техника немей киржир.
Республиканың айыыл-халап зоназында турар 40 чурттакчылыг черлеринде суг үерлери болур черлерниң кызыгаарларын эксперттер тодараткан. Ведомстволар аразының комиссиязы республика девискээринде часкы үерлээшкинниң уржуундан чонну камгалаар гидротехниктиг шупту тудугларының беленин март эгезинде-ле хынап эгелээн.
Росгидрометтиң 20 суг постузунда байдалдың мониторингизин чорудуп турар. Космос хайгааралының технологияларын ажыглап, муниципалдыг тургузугларның болгаш суму удуртукчуларының чаңгыс аай дежурный-диспетчер албан черлери-биле харылзаазын организастаан. Россияның Онза байдалдар яамызының Тыва Республика талазы-биле кол эргелели суг деңнелин хайгаараар дээш дроннарны ажыглаарынга белеткенип турар.
“Среднесибирское УГМС” ФКБА салбыры – Тываның Гидрометеорологтуг болгаш хүрээлел хайгааралының төвүнүң март 10-да эрттирген шинчилелинден алырга, республиканың чамдык барыын кожуунарында харның ортумак бедии 2-14 см, арткан черлерде – 21-36 см, а Сосновка, Тоора-Хем база Эрзин суурларда хөй хар дүшкени демдеглеттинген.
Енисей хемде болгаш ооң салбырларында доштуң кылыны ортумак көргүзүглерден куду болгаш, хемнерниң дожу эртежик эриирин эксперттер баш бурунгаар чугаалап турар.
Бо хүннерде республиканың кожууннарында түр када чурттаар черлер болгаш аъш-чем пунктуларының, орук болгаш транспорт инфраструктуразының беленин хынап турар. Суг үериниң айыыл чок эртеринге гидротехниктиг тудугларны белеткээн.
Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг онза байдалдарда дарый хөделиринге муниципалдыг тургузугларның күштерин болгаш курлавырларын долу белеткелче киирерин дужааган. Шупту муниципалитеттерде айыыл-халаптың уржуун үнелээр болгаш чурттакчыларның өрегелерин хынаар комиссияларны тургузуп, удуртукчуларның болгаш харыысалгалыг кижилерниң дежурныйлаашкынын организастаары база планнаттынган.
