Тыва Республиканың ниити өөредилге албан черлериниң столоваяларында менюну чаарткан. Москва хоорайның адыр чемненилгезиниң институдунуң тускай мергежилдиглериниң бистиң регионга тускай ажылдап кылган чаа арга-сүмелери езугаар эдилгелерни киирген. Ол сүмелер 2020 чылда киирген амгы менюну экижидеринче угланган.
ТР-ниң Өөредилге яамызының демдеглээни болза, Россияның Кадык камгалал яамызының Н. И. Пирогов аттыг Россияның национал медицина шинчилел университединиң филиалы – Россияның клиниктиг уруглар эмнелгезиниң клиниктиг диетология салбырының эргелекчизиниң удуртулгазы-биле Адыр чемненилгезиниң институду тускай угланыышкынныг медицина тускай мергежилдиглериниң киржилгези-биле чаңгыс аай менюну ажылдап кылган. Меню хуваалдалыг чемниң химиктиг-энергетиктиг характеристикаларынга болгаш өйлеп-таарыштырарының нормативтиг негелделеринге дүгжүп турар.
Эдилгелиг менюнуң кол чаартылгазы — чамдык чемнерни белеткээринче хой эъдин киирген. Тываның Баштыңы Владислав Ховалыг школа столоваяларынга чемненилгени организастаарда национал онзагай чүүлдерни өөренип көөр айтырыгны көдүрүп турганын сагындыраал.
Чаңгыс аайлаан менюну чүгле 1-4 класстарның өөреникчилеринге эвес, а ортумак болгаш улуг классчыларга база тургускан. Ол ышкаш ниити өөредилге черлеринге, эмчиниң көргүзүү-биле аңгы чем херек уругларның чемненилгезин организастаар диеталыг менюну база тургускан.
Чоокта чаа, чазактың аппарат хуралынга, 2024 чылда эрткен диспансеризацияның көргүзүглерин сайгарып көрген. Тывада школачылар чем хайылдырар органнар аарыгларындан хөйү-биле аарып турары тодараттынган – илереттинген аарыгларның ниити санының 33,7 хуузу болган. Ооң соонда нерв системазының (19,3 хуу) болгаш карак аарыглары (17,4 хуу) ээлээн.
Элээдилер ортузунда дүрген кылыр чем база хейлиг, чигирзиг суксуннарга хандыкшыл дээн ышкаш, кадыкшылга хоралыг чемненилге чем хайылдырар органнар аарыындан аарыырынга кол чылдагаан дээрзин тускай мергежилдиглер айыткан. Ол ышкаш школа менюзунда чемнерниң эвээжин, оларның чогуур негелделерге дүүшпезин база айыткан.
Тываның Баштыңы Өөредилге яамызының болгаш Росхереглелхайгааралдың регионда эргелелиниң удуртулгазынга школа столоваяларынга киирген шупту санитарлыг негелделерни болгаш сүмелерни күүседиринге хыналданы күштелдирер даалганы берген. Аъш-чемниң аңгы-аңгы хевирлери болгаш шынары өөреникчилерниң кадык чемненилгеже сонуургалын оттурарынга дузалыг дээрзин ол демдеглээн.
