Тыва үндезин культура төвүнүң ажыл-чорудулгазының бир кол угланыышкыны – узаныр уран чүүлдү сайзырадыры болурун төп дыңнаткан.
Шаг-шаандан тура тывалар үш адаан-оюннуг чорааннар. Аңаа аът чарыжы, хүреш, ча адары хамааржыр. Тыва үндезин культура төвү 2015 чылдан тура ча адар оюнну чон аразынга нептередип, сайзырадып эгелээн.
Чыл санында-ла Наадым, Шагаа дээн чижектиг улуг байырлалдар үезинде республиканың кожууннарынга болгаш Кызыл хоорайга тыва ча адарының баг адар хевирин удаа-дараа эрттирип келген. Чылдан чылче багжыларның саны көвүдеп турары өөрүнчүг. "Шагааның мергени", "Мерген адыгжы" деп хүндүлүг аттарны чаалап ап турар улустуң саны чыл санында немежип турар.
Тыва улустуң езу-чаңчылдар, аас чогаал болгаш ус-шеверлер төвүнүң ажылдакчызы, "Шагаа мергени" деп хүндүлүг аттың эдилекчизи Артыш Монгуш бурунгу ча кылыр технологияны өөренип алыр сорулга-биле Моол күрүнеде арга-дуржулга солчуп чеде берген. Бистиң өгбелеривистиң эрте бурун шагда кылып чораан чаларының тургузуу нарын болгаш, кылыры дыка берге.
