Изигде чүрек-дамыр аарыгларлыг, хан базыышкыны улуг кижилер кичээнгейлиг болуру чугула. Аңаа немей улуг-биче кижилер «хүнге аттырып» алгаш, кадыкшылынга айыылды тургузуп болур.
Изиг хүн караанга үр үе дургузунда турганының түңнелинде баш аарыып, дескинип, кустуртуп, караа көзүлбестеп, эъди 40 градус чедир изип, моораап эгелээриниң айыылы тургустунуп келир.
Мындыг байдал тургустунганда дүрген эмчи дузазын кыйгыртып, «хүнге аттырган» кижини сериин, салгынныг черге бажын бедидир чыттыргаш, өөктерин чежип азы идик-хевин ужулгаш, хаваанга өттүрүп каан чиңнээшкин салырын эмчилер сүмелеп турар.
Чайын ажылдаан арат-чон дыштаныр хүннерде өг-бүлези-биле арыг агаарлыг черлерже дыштанып турар. Эштири – мага-ботту сериидедириниң эң-не эки аргазы. Чүгле эштириниң чурумун сагып, арага аймаан черле ишпезин кызыдыңар, чүге дизе, сугга дүже бээриниң айыылы улгадыр.
Изигде хөй суксун ижери күзенчиг. Чүге дизе, хөй дериткенинден, организмге суг чедишпестээр. Ынчалза-даа дүъште суг ишкен херээ чок, аргалыг болза эртен база кежээ суук чүүлден ижиңер.
Хөй суксун ижер, чимис чиир, олардан минералдыг дустар болгаш витаминнер хөй кээп турар. Сугну, аргалыг болза, хайындыргаш, соодуп алгаш ижер азы газ чок минералдыг суглар ажыглаар. Суг эмин эртир соок болбас ужурлуг, изигде иммунитет кошкааны-биле ангина азы ОРЗ аарый бээр айыыл улгадыр.
Изигде арага аймаан ижерге кадыкшылга хоралыын билип алыры артык эвес. Изигде ишкен арага-биле кады организмге чугула херек суг бусталып үне бээр. Ынчангаш суг чедишпестээр, ооң уржуу-биле хүнге «аттырып» алырының айыылы улгадыр, азы хоочураан аарыг кедерей берип болур. Ынчангаш изигде арага аймаан, таакпыны шуут кызыгаарлаар, харын-даа шуут ойталааны дээре.
Хөй суглуг чем аймаа ажыктыг – ногаа, чимис. Соок мүннер, салаттар, аңгы-аңгы каттардан хандылар, морстар, компоттар (чигирзиг эвес болза, улам эки) ижиңер. Газтыг чигирзиг суксуннарны ижери күзенчиг эвес.
